শিশুৰ বিকাশ কি দৰে হয়?

এমাহ বয়সলৈ

এটি শিশু সক্ষম হ’ব লাগে-

• গাল বা মূৰত হাত বুলালে সেই দিশে মূৰ ঘুৰুৱা।
• দুয়োখন হাত মুখলৈ অনা।
• চিনাকী কণ্ঠ বা শব্দ শুনিলে সেইপিনে ঘুৰা।
• স্তন চুহা আৰু হাতেৰে ধৰা।

পিতৃ-মাতৃ আৰু যত্ন লওঁতালৈ উপদেশ

• শিশুটিক এনেভাৱে ধৰিব লাগে যাতে ছালৰ লগত ছালৰ সম্পৰ্ক হৈ থাকে আৰু জন্মৰ এঘন্টাৰ ভিতৰত স্তনপান কৰোৱা হয়।
• শিশুক থিয়কৈ ধৰাৰ সময়ত মূৰত সহায়ক দিয়ক৷
• ঘনাই শিশুক মালিছ কৰক আৰু আঁকোৱালি ধৰক।
• আপুনি ক্লান্ত বা অশান্তিত থাকিলেও সকলো সময়তে শিশুক আলসুৱাভাৱে ধৰক।
• ঘনাই শিশুক স্তনপান কৰোৱাক, কমেও চাৰি ঘন্টাৰ বিৰতিত।
• যিমানবাৰ সম্ভৱ হয় শিশুৰ লগত কথা পাতক, কিবা পঢ়ি শুনাওঁক বা গান গাওঁক।
• জন্মৰ ৬ সপ্তাহৰ পাছত শিশুটিক লৈ স্বাস্থ্যকৰ্মীৰ কাষলৈ যাওঁক।

এই বিপদজনক চিহ্নবোৰৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰখা উচিত-

• দুৰ্বলভাৱে স্তন চুহা বা চুহিবলৈ আপত্তি কৰা।
• উচ্চ মাত্ৰাৰ শব্দ বা উজ্জ্বল পোহৰত কোনো প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ নকৰা
• বহুসময় ধৰি কান্দি থকা।
• বমি আৰু শৌচ হোৱা, যাৰ ফলত শৰীৰত পানীৰ পৰিমাণ কমি যাব পাৰে।

৬ মাহ বয়সত

শিশুৱে কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব

• ওপৰ মুৱাকৈ শুলে মূৰ আৰু বুকু ওপৰলৈ তোলা৷
• ওলমি থকা বস্তু ধৰিবলৈ চেষ্টা কৰা।
• বিভিন্ন বস্তু ধৰা আৰু জোকাৰা।
• দুয়োফালে বাগৰা।
• সহায়লৈ বহিব পৰা।
• হাত আৰু মুখেৰে সকলো বস্তু বুজিবলৈ চেষ্টা কৰা।
• শব্দ আৰু মুখৰ ভাৱ নকল কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা।
• নিজৰ নাম শুনিলে বা চিনাকী মুখ দেখিলে প্ৰতিক্ৰিয়া দেখুৱা৷

পিতৃ-মাতৃ আৰু যত্ন লওঁতালৈ উপদেশ:

• শিশুটিক এখন পৰিষ্কাৰ নিৰাপদ সমতলত থওঁক যাতে মুকলিভাৱে লৰচৰ কৰিব পাৰে আৰু বস্তু বাহানি ধৰিব পাৰে।
• শিশুক এনেদৰে দাঙি ধৰক যাতে ওচৰে পাজৰে কি হৈ আছে দেখা পায়।
• ৰাতি বা দিনত যেতিয়াই খাব বিচাৰে স্তনপান অব্যাহত ৰাখক। ইয়াৰ লগতে আন খোৱা বস্তুও দিবলৈ আৰম্ভ কৰক (৬ ৰ পৰা ৯ মাহলৈ দিনে ২ বাৰ, ৮ ৰ পৰা ১২ মাহলৈ দিনে ৩ ৰ পৰা ৪ বাৰকৈ)।
• যিমান সম্ভৱ হয় শিশুটিৰ লগত কথা পাতক, কিবা পঢ়ক বা গান শুনাওক।

এই বিপদজনক চিহ্নবোৰলৈ লক্ষ্য ৰাখক:

• জড়তা বা অংগ লৰচৰ কৰাত অসুবিধা।
• অনবৰতে মূৰটো লৰাই থকা (এইটো কানৰ সংক্ৰমণৰ বাবেও হ’ব পাৰে, চিকিৎসা নকৰিলে কানেৰে নুশুনাও হ’বগৈ পাৰে)৷
• শব্দ, পৰিচিত মুখ বা স্তন দেখি কোনো প্ৰতিক্ৰিয়া নেদেখুৱা বা কম পৰিমাণে দেখুওৱা।
• স্তনপান বা আন খাদ্য খাব নিবিচৰা৷

১২ মাহ বয়সত

শিশুৱে কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব:

• আনৰ সহায় অবিহনে বহিব পৰা।
• ওলোটা বাগৰ মৰা আৰু ঠিয় হোৱা৷
• কিহবাত ধৰি ভৰি আগবঢ়োৱা।
• শব্দ আৰু কথা নকল কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা আৰু কিবা ক’লে বুজি পোৱা।
• খেলি আৰু হাত চাপৰি মাৰি ভাল পোৱা।
• কোনো শব্দ বা ভংগী বাৰে বাৰে কৰা।
• বুঁঢ়া আৰু তৰ্জনী আঙুলীৰে কিবা বস্তু দাঙি ধৰা।
• কাপ, চামুচ আদি নিজে ধৰা আৰু খাবলৈ চেষ্টা কৰা।

পিতৃ-মাতৃ আৰু যত্ন কৰোঁতালৈ উপদেশ:

• কিবা বস্তুৰ ফালে দেখুৱাই তাৰ নাম কওঁক, শিশুটিৰ লগত খেলক আৰু কথা পাতক।
• খোৱাৰ সময়ত সকলোৰে লগত মিলামিছা কৰি খাবলৈ উৎসাহিত কৰক।
• যদি শিশুটিৰ বিকাশৰ গতি লেহেমীয়া হয় বা কোনো অসামৰ্থতা দেখা যায় তেন্তে যিবোৰত সামৰ্থতা আছে সেইবোৰত বেছি গুৰুত্ব দিয়ক আৰু বেছিকৈ উদ্দীপনা আৰু অধিক মিলামিছা কৰক।
• শিশুটিক একে ভাজে অধিক সময় নাৰাখিব।
• দূৰ্ঘটনাৰ পৰা হাত সাৰি থাকিবলৈ শিশুৰ চাৰিওফাল যিমান সম্ভৱ নিৰাপদ কৰি ৰাখক।
• স্তনপান অব্যাহত ৰাখক আৰু লক্ষ্য ৰাখক যাতে শিশুটিয়ে পৰ্য্যাপ্ত খাদ্য গ্ৰহণ কৰে-বহুধৰণৰ ঘৰত প্ৰস্তুত কৰা খাদ্যও খুৱাব লাগে।
• শিশুক কাপ আৰু চামুচ দি নিজে খোৱাৰ পৰীক্ষা কৰিবলৈ দিয়ক।
• শিশুক সম্পূৰ্ণ প্ৰতিষেধক চিটা আৰু সকলোবোৰ সূক্ষ্মপোষণৰ বিকল্প প্ৰদান কৰাটো নিশ্চিত কৰক।

তলত দিয়া বিপদৰ চিহ্নবোৰলৈ লক্ষ্য ৰাখিব:

• আনন্দৰ শব্দৰ প্ৰতিক্ৰিয়া দেখুৱাই শিশুৱে শব্দ নকৰে।
• লৰচৰ কৰি থকা বস্তুৰ ফালে শিশুৱে লক্ষ্য নকৰে।
• শিশুটি অসহিষ্ণু আৰু যত্ন লওঁতাৰ প্ৰতি কোনো প্ৰতিক্ৰিয়া নেদেখুৱায়।
• শিশুটিৰ ভোক নালাগে বা খোৱা বস্তু নাখায়।

দুবছৰ বয়সলৈকে

শিশুৱে যি কৰিবলৈ সক্ষম

• খোজ কঁঢ়া, ওখ ঠাইত উঠা আৰু দৌৰা।
• কোনো বস্তু বা ছবিৰ নাম ক’লে সেইটো দেখুৱাই দিয়া (যেনে, কাণ, নাক)।
• কেইবাটাও শব্দ একেলগে কোৱা (১৫ মাহ বয়সৰ পৰা)
• সাধাৰণ নিৰ্দেশ পালন কৰা।
• এডাল পেঞ্চিল বা ৰঙীণ পেঞ্চিল দিলে আকবাক কৰা।
• সাধাৰণ সাধু কথা বা গান গালে আনন্দ পোৱা৷
• আনৰ ভাৱ-ভংগী নকল কৰা।
• নিজে নিজে খাবলৈ আৰম্ভ কৰা৷

পিতৃ-মাতৃ বা যত্নকাৰীলৈ উপদেশ:

• শিশুৰ লগত পঢ়ক, গান গাওঁক বা খেলক।
• শিশুক বিপদজনক বস্তুৰ পৰা আঁতৰি থাকিবলৈ শিকাওঁক।
• শিশুৰ লগত স্বাভাৱিকভাৱে কথা পাতক-সৰু ল’ৰাৰ দৰে কথা নাপাতিব।
• স্তনপান অব্যাহত ৰাখক আৰু শিশুটিয়ে যাতে যথেষ্ট স্তনদুগ্ধ আৰু আন ঘৰুৱা খাদ্য পৰ্য্যাপ্ত পৰিমাণে খায় সেয়া নিশ্চিত কৰক।
• শিশুটিক খাবলৈ উৎসাহিত কৰক-হেঁচা প্ৰয়োগ নকৰিব।
• সাধাৰণ কিছুমান নিয়ম আৰু যুক্তিসংগত কিছু প্ৰত্যাশা জনাওঁক।
• শিশুটিয়ে কৰা কাম-কাজত প্ৰশংসা কৰক।

এনে বিপদজনক চিহ্নবোৰলৈ লক্ষ্য ৰাখিব:

• আনৰ প্ৰতি প্ৰতিক্ৰিয়াৰ অভাৱ।
• খোজকঢ়াৰ সময়ত ভাৰসাম্য ঠিকে ৰখাত অসুবিধা হোৱা (এজন প্ৰশিক্ষিত স্বাস্থ্যকৰ্মীৰ কাষলৈ যাওক)।
• আঘাট আৰু ব্যৱহাৰত বুজাব নোৱাৰাকৈ পৰিৱৰ্তন হোৱা (যদিহে শিশুটি আনৰ দ্বাৰা প্ৰতিপালিত হয়)

তিনিবছৰ বয়সত

শিশুৱে কৰিবলৈ সক্ষম

• সহজে খোজকঢ়া, দৌৰা, ওপৰলৈ বগোৱা, গুৰিওৱা আৰু জপিওঁৱা।
• সাধাৰণ বস্তুবোৰ চিনি পোৱা আৰু ছবি চিনি পোৱা, আঙুলীৰে দেখুৱাই দিয়া।
• দুটা বা তিনিটা শব্দৰে বাক্য ক’ব পৰা।
• নিজৰ নাম আৰু বয়স ক’বলৈ পৰা।
• ৰঙৰ নাম কোৱা।
• সংখ্যা বুজি পোৱা।
• খেলত মিছামিছি বস্তু ব্যৱহাৰ কৰা।
• মৰম প্ৰকাশ কৰা।

পিতৃ-মাতৃ আৰু যত্ন লওঁতালৈ পৰামৰ্শ:

• শিশুৰ সৈতে কিতাপ পঢ়ক, চাওঁক আৰু ছবিবোৰকলৈ সাধুকথা কওঁক।
• শিশুক সাধু কথা কওক আৰু পদ্য আৰু গান শিকাওঁক।
• শিশুটিক খাবলৈ পৃথক কাঁহী-বাতি, গিলাছ আদি দিয়ক।
• শিশুক খাবলৈ উৎসাহিত কৰক, শিশুটিক নিজৰ প্ৰয়োজন মতে আৰু সময় অনুসৰি খাবলৈ দিয়ক।
• শিশুক কাপোৰ পিন্ধা, হাত ধোৱা আৰু শৌচাগাৰ ব্যৱহাৰ কৰাত সহায় কৰক।

এনেবোৰ বিপদজনক চিহ্নলৈ লক্ষ্য ৰাখক

• খেল-ধেমালীত উৎসাহৰ অভাৱ।।
• বাৰে বাৰে বাগৰি পৰা।
• সৰু সৰু বস্তু ব্যৱহাৰত অসুবিধা হোৱা।
• সাধাৰণ কথা-বতৰা বুজি নোপোৱা।
• কেইবাটাও শব্দ ব্যৱহাৰ কৰি কথা কোৱাত অক্ষম।
• খাদ্যৰ প্ৰতি একেবাৰে আগ্ৰহ নথকা বা কম আগ্ৰহ থকা।

৫ বছৰ বয়সত

শিশুৱে কৰিবলৈ সক্ষম

• সু-সমন্বয়ভাৱে ঘূৰা পকা কৰিব পাৰে।
• বাক্য সজাই কব পাৰে আৰু বহুবোৰ কঠিন শব্দ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।
• বিপৰীত শব্দ বুজিব পাৰে (যেনে, শকত আৰু ক্ষীণ, ওখ আৰু চাপৰ আদি)
• আন শিশুৰ লগত খেলা।
• কাৰো সহায় নোলোৱাকৈ পোছাক পিন্ধা।
• সাধাৰণ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়া।
• ৫ ৰ পৰা ১০ টা বস্তু লেখিব পৰা
• নিজৰ হাত ধুব পৰা

পিতৃ-মাতৃ আৰু যত্ন লওঁতালৈ উপদেশ

• শিশুটিৰ কথা মনোযোগেৰে শুনিব লাগে।
• শিশুটিৰ সৈতে ঘনাই বাৰ্তালাপ কৰক।
• যদি শিশুটিয়ে কথা কওঁতে লাগি ধৰে তেন্তে ধীৰে ধীৰে কথা ক’বলৈ কওঁক।
• সাধুকথা পঢ়ক আৰু কওঁক।
• শিশুটিক খেলিবলৈ আৰু কিবা বিচাৰিবলৈ উৎসাহিত কৰক।

এনে বিপদজনক চিহ্নলৈ লক্ষ্য ৰাখক।

• খেলত শিশুটিয়ে লোৱা ভূমিকা লক্ষ্য কৰক।
• যদি শিশুটিক ভয়াৰ্ত দেখা যায়, ক্ৰোধ দেখা যায়, বা হিংস্ৰ হোৱা দেখা যায় তেন্তে সেয়া আৱেগিক সমস্যা বা উৎপীড়নৰ বাবে হ’ব পাৰে।

উৎস: ইউনিছেফ