আমাৰ খাদ্য ৰুচিকৰ, সুগন্ধিযুক্ত আৰু আকৰ্ষণীয় কৰিবৰ কাৰণে মচলা ব্যৱহাৰ কৰা হয় । অতি প্ৰাচীন কালৰ পৰাই মচলাৰ ব্যৱহাৰ ভাৰতবৰ্ষত চলি আহিছে । প্ৰতিঘৰ ভোজনবিলাসী মানুহৰ ৰান্ধনিঘৰত মচলা থাকেই । মচলা বটিবৰ কাৰণে ৰান্ধনশালত এখন পটা, লগত এটা সুন্দৰ পটাগুটি থাকেই । গোটা বিবিধ মচলা তিয়াই থৈ কুমলিলে ভালকৈ ধুই পটাত মিহিকৈ বটি মাছ-মাংস, কণী আদি ৰন্ধাত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । এনেকৈ গোটা মচলা বটি ৰন্ধা খাদ্যৰ সোৱাদেই বেলেগ । আজিকালি অৱশ্যে মিক্সীৰ ব্যৱহাৰ হোৱাৰ পৰা পটাখনৰ ব্যৱহাৰ কমি আহিল । বজাৰত বিভিন্ন ধৰণৰ গুড়ি মচলাৰ পেকেট পোৱা যায় । সকলোবোৰ পেকেটৰ গুড়ি মচলা যে নিৰ্ভেজাল তাক অনুমান কৰা টান । গতিকে বজাৰৰ পৰা ভাল চাই গোটা মচলা আনি ভালকৈ ধুই ৰ’দত শুকাই পটা বা মিক্সীত গুড়ি কৰা মচলাহে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে । এই মচলা নিৰ্ভেজাল । গুড়ি মচলা কিনিলেও এগমাৰ্ক লেবেল থকা পেকেট মচলাহে কিনিব লাগে । বজাৰত এগমাৰ্ক লেবেল থকা নাপালে অন্য নাম থকা কোম্পানীৰ বস্তুহে কিনিব লাগে । বজাৰত খোলাকৈ ৰখা গুড়ি মচলা কেতিয়াও ব্যৱহাৰ নকৰিব । ই ভেজাল হোৱাৰ সম্ভাৱনাই বেছি ।
পৰিপুষ্টিৰ ফালৰ পৰা আমাৰ দৈনন্দিন খাদ্যত মচলাৰ বেছি প্ৰয়োজন নাথাকে । কম পৰিমাণেহে মচলা ব্যৱহাৰ কৰা হয় । কেতিয়াবা বহুবিধ মচলা মিহলায়ো ৰন্ধনত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । বহুবিধ মচলা একেলগে মিহলালেও প্ৰতিবিধৰ গুণাগুণ একেই থাকে । কিছুমান মচলা লোৰ উৎস আৰু কিছুমান খ ভিটামিনৰ উৎস । মচলাৰ ব্যৱহাৰে খাদ্য ৰুচিদায়ক, সুগন্ধিযুক্ত আৰু আকৰ্ষণীয় কৰাৰ লগতে ই খাদ্য সোনকালে হজম কৰাত সহায় কৰে । গতিকে খাদ্যত বেছিকৈ মচলা ব্যৱহাৰ নকৰি কম পৰিমাণে খাদ্যত মচলাৰ ব্যৱহাৰ স্বাস্থ্যসন্মত । কাৰণ বহুতো মচলাত কম-বেছি পৰিমাণে শৰীৰৰ কাৰণে অলাগতিয়াল পোষক থাকে । আমাৰ খাদ্যত সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ কৰা কেইবিধমান মচলা তলত উল্লেখ কৰা হ’ল :-
হালধি :- খোৱা আহাৰ, যেনে- দাইল, ভাজি, অন্যান্য তৰকাৰি, মাছ, মাংস, আদিত সদায় ব্যৱহাৰ কৰা এবিধ অতি প্ৰয়োজনীয় মচলা হ’ল হালধি । হালধিয়ে খোৱা খাদ্যলৈ ৰঙৰ বৈচিত্ৰ অনাৰ উপৰি আহাৰ তৃপ্তিদায়ক কৰে । হালধিৰ ঔষধি গুণ বহুত আছে । হালধি দিয়া খাদ্য খালে তেজ পৰিষ্কাৰ হয় । অতি প্ৰাচীন কালৰ পৰাই হালধিক দৰব হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে । হালধিত এণ্টিছেপটিক গুণ থকাৰ কাৰণে ইয়াৰ ব্যৱহাৰে কৰি আহিছে । হালধিত এণ্টিছেপটিক গুণ থকাৰ কাৰণে ইয়াৰ ব্যৱহাৰে বহুতো ৰোগৰ উপশম ঘটায় ।
আমাৰ খোৱা খাদ্যৰ লগত জলকীয়াৰ অতি নিবিড় সম্পৰ্ক । ইয়াক বহুতে ভোজন ঠেলা বুলিও কয় । কেঁচা জলকীয়া ‘গ’ ভিটামিনৰ প্ৰধান উৎস । কেঁচা জলকীয়াই খাদ্য হজম কৰাতো সহায় কৰে । শুকান জলকীয়া গুড়ি কৰি মাছ-মাংস, ভাজি তৰকাৰি, আচাৰ, চাটনি আদি বিভিন্ন খাদ্য-সামগ্ৰীত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ই খাদ্যৰ ৰং সুন্দৰ কৰাৰ লগতে খাদ্য জুতি লগাও কৰে । কিন্তু বেছি জলা খোৱাটো স্বাস্থ্যসন্মত নহয় ।
ক’লা আৰু বগা দুই ধৰণৰ জালুক পোৱা যায় । বিভিন্ন তৰকাৰি, দৈ, চালাড, কণী, পোলাও আদিত জালুকৰ গুড়ি ব্যৱহাৰ কৰা হয় । জালুকৰ ঔষধি গুণো আছে । সন্তান জন্মৰ পিছত প্ৰসূতি মাতৃক কচুশাকৰ লগত জালুক দি জালুকীয়া ৰান্ধি খুওৱা হয় । জালুক সদায় গোটাকৈহে কিনিব লাগে । ৰন্ধা বস্তু জুইৰ পৰা নমোৱাৰ আগতেহে জালুক বটি গুড়ি কৰি দিব লাগে । আগতে গুড়ি কৰি থ’লে ইয়াৰ গন্ধ উৰি যায় ।
আমাৰ দৈনন্দিন খাদ্যত জীৰা এবিধ অতি প্ৰয়োজনীয় মচলা । জীৰাত লো আৰু কেলচিয়াম সৰহ পৰিমাণে থাকে । গোটা জীৰা কিনি আনি ভালকৈ গুড়ি কৰি থ’লে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ সহজ হয় । জীৰা সুগন্ধিযুক্ত, চালাড, তৰকাৰি আদিত ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয় । জীৰাৰ ঔষধি গুণো আছে । পেটৰ অসুখ, মাত ভঙা, বদহজম আদিত জীৰাই দৰবৰ কাম কৰে । জীৰা কে’বা প্ৰকাৰৰ আছে । ক’লা জীৰা, শ্বাহ জীৰা । প্ৰত্যেকবিধ জীৰাৰে বেলেগ বেলেগ ঔষধি গুণ আছে ।
ধনিয়াৰ পাত আৰু গুটি দুয়োবিধেই আমাৰ খাদ্যত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ধনিয়াৰ পাত চাটনি আৰু ইয়াৰ পাত কুটি দাইল, তৰকাৰি আদিত জুইৰ পৰা নমাবৰ সময়ত দিলে গোন্ধ আৰু খাদ্যৰ সোৱাদ বঢ়িয়া হয় । ধনিয়াৰ ঔষধি গুণো আছে । প্ৰতিদিনে আমাৰ আহাৰত ধনিয়া ব্যৱহাৰ কৰিলে আমাৰ স্বাস্থ্য ভালে থাকে। ই আমাৰ খোৱা খাদ্য সোনকালে হজম কৰে । ধনিয়াৰ গুটি মচলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ধনিয়াৰ খেতি শীতকালতহে হয় । বতৰত ইয়াৰ ব্যৱহাৰ কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় । বছৰৰ ছমাহমান ধনিয়া সহজলভ্য ।
সদায় আৰু সকলোৱে ব্যৱহাৰ কৰা এবিধ অতি লাগতিয়াল মচলা হ’ল মেথিগুটি । মেথিগুটি ফোৰণ দি ৰন্ধা টেঙা আঞ্জা, দাইল, তৰকাৰি আদিৰ সুগন্ধ আৰু সোৱাদেই বেলেগ । মেথিগুটিত বহুতো ঔষধি গুণ আছে । মেথিগুটিয়ে কোষ্ঠকাঠিন্য দূৰ কৰে আৰু বহুমূত্ৰ ৰোগীৰ কাৰণে মহৌষধ । ইয়াত লোৰ পৰিমাণ বেছি । মেথি শাক অতি পুষ্টিকৰ । জাৰকালি সহজলভ্য এইবিধ শাকে তেজ চাফা কৰাৰ লগতে বাত, কফ আদিত উপকাৰ কৰে । মেথিগুটি ভালকৈ ধুই ৰ’দত শুকাই গুড়ি কৰি থৈ এক চামুচ গুড়ি অলপ পানীৰ লগত সদায় ৰাতিপুৱা খালী পেটত খালে বহুমূত্ৰ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণত থাকে বুলি কয় ।
যনী :- যনীৰ ব্যৱহাৰ অতি প্ৰাচীন কালৰ পৰাই চলি আহিছে । পুৰি, পৰঠা, পকৰা আদিত যনীৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয় । যনীত যথেষ্ট পৰিমাণে লৌহ আৰু কেলচিয়াম থাকে । ই খোৱা খাদ্য সহজে হজম কৰে । কাহ, কফি আদি কমায় । পানী লগা, পেটৰ বিষ আদিতো ই ঔষধৰ কাম কৰে । বহুতে যনী ভালকৈ ধুই ৰ’দত শুকাই নিমখ আৰু নেমুটেঙাৰ ৰস সানি আহাৰ খোৱাৰ পিছত মুহুদি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে ।
সৰিয়হ দুটা জাতৰ থাকে । এবিধ বগা আৰু আনবিধ ক’লা সৰিয়হ । সৰিয়হৰ পৰা প্ৰস্তুত কৰা মিঠাতেল বিভিন্ন ৰন্ধন কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । সৰিয়হ বটি বিভিন্ন উপাদেয় ব্যঞ্জন তৈয়াৰ কৰা হয় । সৰিয়হৰ গুড়ি বিভিন্ন আচাৰ, চাটনি আদিত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । সৰিয়হৰ তেল আৰু গুড়িয়ে আচাৰ-চাটনি আদি খাদ্যবস্তু সংৰক্ষণো কৰে । সৰিয়হৰ শাক অতি উপাদেয় আৰু পুষ্টিকৰ খাদ্য । সৰিয়হ গুড়ি কৰি তৈয়াৰ কৰা কাঁহুদি, খাৰলি অসমীয়া মানুহৰ অতি উপাদেয় খাদ্য ।
লং :- অতি প্ৰাচীন কালৰ পৰাই ব্যৱহৃত হৈ অহা এবিধ মচলা । লঙক গৰম মচলা হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয় । পোলাও, বিভিন্ন ব্যঞ্জনতো লং ব্যৱহাৰ কৰা হয় । লঙৰ তেল দাঁতৰ বাবে উপকাৰী । ইয়াক মুখশুদ্ধিৰ কাৰণেও ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
আমাৰ খাদ্যত ডালচেনিৰ ব্যৱহাৰো অতি প্ৰাচীন কালৰ পৰাই চলি আহিছে । ডালচেনিকো গৰম মচলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ইয়াৰ ঔষধি গুণ আছে । পোলাও, ব্যঞ্জন আদিত ডালচেনি ব্যৱহাৰ কৰিলে খাদ্যৰ ভাল গন্ধ ওলায় । ডালচেনি উত্তেজক মচলা কম পৰিমাণেহে ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে । ইয়াক মুখশুদ্ধি হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি ।
লং, ইলাচি, ডালচেনিক একেলগে গৰম মচলা বুলি কোৱা হয় । খাদ্যবস্তু সুগন্ধি আৰু সুস্বাদু কৰিবলৈ ইলাচি ব্যৱহাৰ কৰা হয় । বিভিন্ন লাড়ু, পিঠা-পনা, পোলাও, বিৰিয়ানী, তৰকাৰি আদিত গোটা ইলাচি বা গুড়ি ইলাচী দিয়া হয় । ইলাচিক ঔষধ ৰুপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয় । চাহ, খীৰ, হালোৱা আদিত ইলাচিয়ে সুগন্ধ আনে । ইলাচি আমাৰ স্বাস্থ্যৰ কাৰণে অতি উপকাৰী মচলা ।
তেজপাতকো মচলা হিচাপে আমাৰ খাদ্যত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ইয়াৰ শুকান পাত মাছ, মাংস, তৰকাৰি, ভাজিত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । ই খাদ্যবস্তুলৈ সুগন্ধ আনে । তেজপাতো ঔষধি গুণযুক্ত । তেজপাতৰ ব্যৱহাৰে শৰীৰ সুস্থ ৰখাতো সহায় কৰে ।
জাইফল :- জাইফল এবিধ গছৰ গুটি । ইয়াৰ বাকলি গুচাই ভিতৰৰ অংশ মচলা ৰুপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । জাইফলৰ ভিতৰ অংশ ৰুকি অলপ পৰিমাণে ব্যৱহাৰ কৰিলে খাদ্যবস্তুত উন্নত গন্ধ ওলায় । জাইফল অতি উত্তেজক বস্তু । গতিকে মচলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰোতে অতি কম পৰিমাণেহে দিব লাগে । জাইফলৰো দ্ৰব্যগুণ বহুত আছে ।
আদা এবিধ অতি প্ৰয়োজনীয় খাদ্য সামগ্ৰী । আমাৰ ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান পূজা- পাতল, নাম-প্ৰসংগত মাহ-প্ৰসাদত আদাৰ ব্যৱহাৰ নহ’লেই নহয় । আদাই খোৱা খাদ্য সহজেই হজম কৰে আৰু গেছ কমায় । শুকান আদা মচলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় । আদা বটি ৰন্ধনত ব্যৱহাৰ কৰিলে খাদ্যবস্তুৰ সোৱাদ বাঢ়ে । আদা, নহৰু, পিঁয়াজ একেলগে বটি ৰন্ধনত ব্যৱহাৰ কৰিলে অন্য মচলাৰ প্ৰয়োজনেই নহয় । খাদ্য যথেষ্ট সোৱাদ লগা হয় । আদাৰো বহুতো ঔষধি গুণ আছে । ইয়াক কম পৰিমাণেহে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে ।
আফু গুটি :- আফু গুটি তিয়াই থৈ বটি বিভিন্ন ব্যঞ্জন তৈয়াৰ কৰিব পাৰি । আফু গুটি কিন্তু ৰাগিয়াল দ্ৰব্য নহয় । আমাৰ খাদ্যত আফু গুটোৰো প্ৰয়োজন আছে । আফু গুটিয়ে মনলৈ প্ৰশান্তি আনে আৰু টোপনি ভাল হয় ।
পদিনা আমাৰ স্বাস্থ্যৰ কাৰণে উপকাৰী খাদ্য । পদিনা পাত শুকাই গুড়ি কৰি সংৰক্ষণ কৰি মচলা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । পদিনাৰ কেঁচা পাত আমৰ দিনত কেঁচা আম বা তেঁতেলী , পিয়াঁজ, জলকীয়া আদিৰ লগত চাটনি তৈয়াৰ কৰিব খাব পাৰি । নেমুৰ ৰস বা অন্য টেঙা দিও পদিনাৰ চাটনি খাব পাৰি ।
খোৱা বস্তু সহজে হজম কৰা দাইলত ব্যৱহাৰ কৰা এবিধ মচলা । উদ্ভিদৰ ৰসৰ পৰাই হিং তৈয়াৰ কৰা হয় । তেলত অন্য মচলা দিয়াৰ আগতে অকণমান হিং গুড়ি কৰি দিব লাগে । গোন্ধ, হজমী শক্তিৰ কাৰণেই আচলতে ৰক্ষা খাদ্যত হিং ব্যৱহাৰ কৰা হয় । হিঙৰ বহুতো ঔষধি গুণ আছে । পেটৰ কাৰণে হিং মহৌষধ ।
বিভিন্ন উৎসৱ, অনুষ্ঠানত মুখশুদ্ধি হিচাপে প্ৰাচীন কালৰ পৰাই চফৰ ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে । বিভিন্ন ব্যঞ্জন, ভাজি, তৰকাৰিত অলপ পৰিমাণে চফ দিলে খাদ্যবস্তু তৃপ্তিকৰ আৰু সুগন্ধিযুক্ত হয় । ই খাদ্য হজম কৰাটো সহায়ক হয় । তামোল-পাণৰ পৰিৱৰ্তে আলহী আপ্যায়নৰ প্ৰধান আহিলা হ’ল চফ । চফৰ ঔষধি গুণ বহুত আছে ।
গৰম মচলা :- ৰন্ধনত গৰম মচলাৰ ব্যৱহাৰ অপৰিহাৰ্য । ডালচেনি, ইলাচি, তেজপাত, জাইফল আদি শুকাই পিহি গুড়ি কৰি ৰন্ধনত ব্যৱহাৰ কৰা হয় । তৰকাৰি নমোৱাৰ পিছতহে গৰম মচলাৰ গুড়ি দিব লাগে । তেতিয়া খাদ্যবস্তুৰ সুগন্ধ অটুট থাকে ।
সদায় ব্যৱহাৰ কৰা এবিধ অপৰিহাৰ্য মচলা হ’ল পাঁচফোৰণ । জীৰা, ক’লাজীৰা, মেথিগুটি, চফ, সৰিয়হ- এই পাঁচবিধ মচলাৰ সংমিশ্ৰণত পাঁচফোৰণ তৈয়াৰ কৰা হয় । দাইল, তৰকাৰি, টেঙা আঞ্জা আদিত পাঁচফোৰণ দি ফোৰণ দিলে খাদ্যবস্তু সুগন্ধিযুক্ত আৰু সোৱাদ লগা হয় ।
সকলো ধৰণৰ মচলাৰ লগত ব্যৱহৃত হোৱা অতি লাগতিয়াল খাদ্য-সামগ্ৰী হ’ল নিমখ । নিমখ মচলাৰ ভিতৰত নপৰিলেও নিমখ সকলোৰে কাৰণে অতি প্ৰয়োজনীয় খাদ্য । কিন্তু নিমখ কম পৰিমাণেহে খাব লাগে । সুদীৰ্ঘ দিন বেছিকৈ নিমখ খালে উচ্চ ৰক্তচাপ হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে । হৃদযন্ত্ৰৰ কাৰণেও ক্ষতিকাৰক । কিন্তু নিমখ একেবাৰে নাখালেও শৰীৰ দুৰ্বল হয় । সদায় আয়ডি’নযুক্ত নিমখহে ব্যৱহাৰৰ উপযোগী ।
লেখিকা :- ৰেণু বৰা
উৎস :- জি এনআৰচি স্বাস্থ্য
শেহতীয়া উন্নীতকৰণ: : 3/13/2020