মুগা পলুৰ বিভিন্ন ৰোগ তথা অপকাৰী পোকসমূহ

ফুটুকা ৰোগ

• মুগাৰ ফুটুকা ৰোগ এবিধ মাৰাত্মক ৰোগ I
• এই ৰোগ এবিধ নজিমা এন্থেৰিয়া নামৰ প্ৰতজৱাৰ দ্ৱাৰা হয় I
• এই ৰোগ বংশানুক্ৰমে চকৰিৰ (মাইকী) দ্ৱাৰা সংক্ৰামন হয় I
• প্ৰাৰম্ভিক অৱস্থাত শতকৰা 50 ভাগ মুগা পলু তৃতীয় স্তৰতে মৰি যায় আৰু অতি কম পৰিমানৰ পলুহে বাহ বন্ধা দেখা যায় I
• যেতিৱা স্ৱাস্থ্অ্যাবান পলু এই ৰোগৰ দ্ৱাৰা সংক্ৰমন হৈ আক্ৰান্ত হয় তেতিয়া ইয়াক মাধ্অ্যামিক সংক্ৰমন বুলি কোৱা হয় I
• মাধ্অ্যামিক সংক্ৰমন 4 হলে পাতল লেটা অৰ্ৰু 5 স্তৰত হলে দেখাত ভাল কিন্তু সচৰ বাবে অনুপযুগী লেটা পোৱা যায় I
• ৰোগৰ সময়… : বছৰৰ সকলো সময়তে এই ৰোগ হয় যদিও গৰমৰ দিনত, আহাৰ আৰু ভাদ মাহত এই ৰোগ চকুত পৰে I

লক্ষণ

চালুকিঅ অৱস্থাত

• মুগা পলু বোৰ সাধাৰণ অৱ্স্থাত ৰোগাক্ৰান্ত বুলি চিনাক্ত কৰা কঠিন I
• কিন্ত অনুবীক্ষন যন্ত্ৰত পলু বোৰত ফুতুকাৰ ৰেনু বোৰৰ উমান পোৱা যায় I

পুৰথ অৱ্স্থাত:

• পলু বোৰে খাবলৈ এৰে I
• বৃদ্ধিৰ কমি যায় I
• এটা স্তৰৰ পৰা আন এটা স্তৰলৈ মোট সলোৱাৰ সময়ৰ তাৰতম্অ ঘতে I
• পলুৰ ৰং পাতল হয় I
• বেছিকৈ সংক্ৰমিত হোৱা পলুৰ ছালৰ ওপৰত জালুকৰ দৰে সৰু সৰু দাগ দেখা I

ৰোগৰ ঊৎস

কনী অৱস্থাত

• কনী পৰা চকৰীৰ পৰা I
• কনীৰ উপৰি ভাগ বীজানুৰ সংস্পৰ্শলৈ আহি I
• সচ উট্পাদন কৰা গৃহ বা আন আন সৰন্জাম বোৰৰ পৰা I

পলু অৱ্স্থাত

• ৰোগৰ বীজানু থকা বা শোধন নকৰা খৰিকা I
• বংশানুক্ৰমে পোৱা বীজানু I
• বীজানু থকা মুগা খাদ্য বৃক্ষ্ৰ পাত I
• ৰোগাক্ৰান্ত পলুৰ বিষ্ঠা I
• ৰোগৰ বীজানু থকা চোমনি I
• ৰোগৰ বীজানু থকা মুগা পোহা সজুলী সমুহ I

চকৰী অৱস্থাত

• ৰোগৰ দ্ৱাৰা সংক্ৰমন হোৱা সচৰ লেটা I
• ৰোগীয়া চকৰী I
• ৰোগৰ দ্ৱাৰা সংক্ৰমন হোৱা সচ উট্পাদনৰ সজূলী সমুহ I
• চকৰীৰ পাখিত থকা সৰু সৰু ঘুগুলা আৰু সচ উট্পাদন কৰা গৃহৰ ধুলি মাকতি বোৰ বোৰ I

ৰোগৰ সম্প্ৰসৰন

• এই ৰোগত আক্ৰন্ত পলু বোৰৰ বিষ্ঠা, গাৰ পৰা ওলোৱা ৰস্ আৰু মুখৰ লালতিয়ে চোমনি খনৰ পাৰিপাশ্চিকতা তথা মুগা পালনৰ সজুলী বোৰ আৰু খাদ্য বৃক্ষ্ৰৰ পাত বোৰ ৰোগৰ বীজানুৰে কলুশিত কৰি তুলে I
• সাধাৰনতে বীজানু সংক্ৰমনিত পাত আৰু কনীৰ চোকোৰা পলুয়ে খোৱাৰ ফলতে ফুটুকা ৰোগ বেছিকৈ হয় I

প্ৰতিকাৰ

• বৈগ্যনিক পদ্ধ্তিৰে মাইকী চকৰী প্ৰতি জনীকে অনুবীক্ষন যন্ত্ৰৰ দ্ৱাৰা পৰীক্ষা কৰি সচ উত্পাদন কৰিব লাগে I
• শত্ঝৰা 2% হাৰত ফৰ্মেলিন ব্যৱহাৰ কৰি মুগা সচ উত্পাদন গৃহ আৰু সজুলী সমুহ ভাল্কৈ ধুবা লাগে I
• বীজানু মুক্তা সচ হে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে I
• কনী বোৰ শত্ঝৰা 2% হাৰত ফৰ্মেলিনৰ দ্ৱাৰা শোধন কৰিবা লাগে I
• যিমান পাৰি স্ৱাস্থ্যকৰ পৰিৱেশ বজাই ৰাখিব লাগে I
• পৰাপক্ষত, প্ৰতিজনী চকৰিয়ে পৰা কনী বেলেগে বেলেগে গছত লগাব লাগে I
• ফুটুকা দেখিলই গোটই খাৰিকাটো নষ্ট কৰি পেলাবা লাগে I

মুখ লগা ৰোগ

এই ৰোগ এই ৰোগ চিউদমনাছ ঔৰিংগিছা আৰু বেচিলাছ থুৰিংজেনএচিছ নামৰ বেক্তেৰিয়া কেইবিধে কৰে I

লক্ষণ

• এই ৰোগৰ দ্ৱাৰা আক্ৰান্ত পলু বোৰ এলেহোৱা আৰু চলনহীন হৈ পৰে I
• তেজৰ ৰং কলা হয় I
• গাৰ ৰস বোৰ বমিৰ লগত ওলাই যায় I
• লাদ বোৰ অলপ জুলীয়া আৰু শিকলিৰ আকৃতিৰ হয় I
• পলু বোৰ কোমল আৰু স্ৱচ্ছ হয় I
• কম দিনৰ ভিতৰতে পলুৰ মৃত্যু হয় I

ৰোগৰ ঊৎস

• ৰোগীয়া আৰু মৃত পলু I
• ৰোগাক্ৰান্ত পলুৰ বিষ্ঠা I
• বীজানুৰ দ্ৱাৰা সংক্ৰমনিত খাদ্য বৃক্ষৰ …পাত আৰু মুগা পালনৰ সজুলী বোৰ I

ৰোগ হোৱাৰ সময়

• বায়ু মণ্ডলৰ উষ্ণটা আৰু আদ্ৰতাৰ বঢা টুটাৰ সৈতে যেতিয়া মুগা খাদ্য বৃক্সৰ নিম্ন মান বিষিষ্ঠ পাতত মুগা পোহা হয তেতিয়াই মুখ লগা ৰোগে বিস্তাৰ লাভ কৰে I

ক্ষতিৰ পৰিমাণ

• গোটই বছৰতে মুখ লগা ৰোগ দেখা পোৱা যায় যদিও আহাৰ, ভাদ আৰু পুহ, মাঘ মাহৰ মুগ্গা বাহত এই ৰোগ বেছিকৈ দেখা যায় I
• 15% ৰ পৰা 40 % পয্যন্ত ক্ষতি হয় I

প্ৰতিকাৰ

• পৰিশোধন কৰা ভাল নিৰোগী সচহে ব্য্ৱহাৰ কৰিব লাগে I
• পলু পোহাৰ আগত আৰু পিছত চোমনি খন 2% ফৰ্মেলিন দ্ৰবনেৰে পলু পোহা সজুলী বোৰ আৰু গা গচ বোৰ বিশুদ্ধিকৰন কৰিব লাগে I
• চোমনিত 3% গুৰি চুন ছটিয়াবা লাগে I
• পলু পুহি থাকোতে প্ৰাৰম্ভিক অৱস্থাতে ৰোগীয়া পলু বোৰ চিনাক্ত কৰি নষ্ট কৰি পেলাবা লাগে I
• পলুবোৰ স্থানান্তৰৰ সময়ত সাৱধানে চুব লাগে I
• পলু পালনৰ সময়ত স্ৱাস্থ্যসন্মত ব্যৱস্থা বোৰ মানি চলিব লাগে I
• পলুক স্তৰ ভেদে উপযুক্ত পাত দিব লাগে I

মুগা পলুৰ ফুলা ৰোগ

• এই বিধ এবিধ ভাইৰাচৰ দ্ৱাৰা হোৱা ৰোগ I

লক্ষণ

• এই ৰোগত আক্ৰান্তা পলু বোৰে মুট সলাব নোৱাৰে I
• পলুবোৰে যেনি তেনি ঘুৰি ফুৰে I
• খাবলৈ এৰি দিযে I
• গাৰ যোৰা বিলাক ঠুনুকা হৈ পৰে আৰু যুৰা বিলাকৰ মাজৰ পাব অংশ ফুলি যায় I
• গাৰ আৱৰন খন টান খাই I
• গাৰ জুলীয়া অংশ বোৰ বগা জুলীয়া পুজৰ দৰে হয় I
• পলুৰ গাৰ পৰা বেয়া গোন্ধ ওলাই I

ৰোগ হোৱাৰ সময়

• বছৰৰ সকলো সময়তে হয় I
• যেতিয়া বায়ুমণ্ডলৰ তাপমাত্ৰা আৰু আদ্ৰতা বাঢে আৰু পলু পোহা গছৰ পাত বোৰো বেছি বুঢা হয় তেতিয়াই এই ৰোগ হয় I

ক্ষতিৰ পৰিমাণ

• 6-30 % মুগা পলু লোকচান হয় I
• গ্ৰীস্ম আৰু বৰ্শা ঋতুত তিনি আৰু চাৰি ছাল কটা পলু এই ৰোগৰ দ্ৱাৰা বেছিকৈ আক্ৰান্ত হয় I

প্ৰতিকাৰ

• পৰিশোধন কৰা ভাল নিৰোগী সচহে ব্য্ৱহাৰ কৰিব লাগে I
• স্তৰ ভেদে পলুক উন্নতা মানৰ পাত যোগান ধৰিবা লাগে I
• চুন গুৰি আৰু ব্লিছিং পাউদাৰ চতিওৱা একান্তই প্ৰয়োযন I

লেখিকা: ড: ৰঞ্জনা দাস।