অসম চৰকাৰৰ মীন বিভাগে ২০০৪-০৫ চনৰপৰা অসমৰ ২৪ খন সমতল জিলাত অসম কৃষি সামৰ্থবৰ্দ্ধন প্ৰকল্প অথবা চমুকৈ এ, এ, চি পি ৰূপায়ন কৰি আহিছে। প্ৰকল্পটো ৰূপায়ন কৰাত মৎস্য উৎপাদনকাৰী সম্প্ৰদায় সমূহক সমূহীয়া গোটৰ দ্বাৰা জড়িত কৰা হৈছে। এই সমূহীয়া গোটবোৰ যেনে উমৈহতীয়া স্বত্ব গোট, চমুকৈ চি, আই, জি সমজুৱা পুখুৰী গোট, চমুকৈ চি, টি, জি আৰু বিল উন্নয়ন সমিতি, চমুকৈ বি, ডি, চি ৰ জৰিয়তে উন্নয়ন প্ৰক্ৰিয়াত জড়িত হয়। বিভিন্ন বেচৰকাৰী সংগঠন অথবা চমুকৈ এন, জি, অ সমূহকো সমজুৱা গোটবোৰৰ প্ৰশিক্ষণ, অনুপ্ৰেৰণা প্ৰদান অদিৰ দ্বাৰা ক্ষমতা বৰ্দ্ধনৰ বাবে জড়িত কৰা হৈছে।
এন, জি, অ সমূহৰ দায়িত্ব সমূহ হ’লঃ
চি, আই, জি, হ’ল ৮ৰ পৰা ২০ জন মীনপালকৰ এক গোট। আনহাতে চি, টি, জি হ’ল ১০-১৫ জনীয়া এটা এটা গোট ব সমষ্টি। ঠিক একেদৰে বি, ডি, চি হ’ল কোনো এখন বিলৰ ওচৰে-পাজৰে থকা গাঁৱত বাস কৰা ২০ৰ পৰা ৫০০ মানুহৰ এক সমষ্টি। বিলখনৰ সঠিক ব্যৱহাৰৰ বাবেই বি. ডি. চি. গঠন হয় আৰু বি. ডি. চি.ৰ সদস্য সংখ্যা বিলৰ আয়তন/বিস্তৃতি আৰু বিলৰ ওচৰে-পাজৰে থকা গাওঁ/গাওঁবাসীৰ সংখ্যাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। মীন পালনক মুখ্য কৰ্ম হিচাপে গ্ৰহণ কৰি জীৱনৰ মানদণ্ড উন্নত কৰাই হৈছে এই গোটসমূহৰ মূল লক্ষ্য।
যেনে-
(ক) মাহেকীয়া বৈঠকত প্ৰায়ে অনুপস্থিত থাকিলে
(খ) মাহেকীয়া বৰঙণি আদায় নিদিলে
(গ) মীন পালনত প্ৰতিকূল মৎস্যকৰ্ষণ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰিবেশ সৃষ্টি
(ঘ) মীন পালন আইন ভংগ কৰিলে
(ঙ) স্বইচ্ছাই সদস্যপদ খাৰিজ কৰিলে। সদস্যৰ সদস্যপদ খাৰিজ কৰিলে এনে কৰাৰ ৩ দিনৰ ভিতৰত পৰিচালনা সমিতিয়ে জিলা মীন উন্নয়ন বিষয়াক বিষয়টো লিখিতৰুপে জনাব।
গোটৰ কাৰ্যনিৰ্বাহকও সমূহ সদস্য সমন্বিতে লৈ সাধাৰণ সমিতি গঠন কৰা হয়। এই সমিতিখনৰ বৈঠক প্ৰতিমাহে নিয়মিত ভাবে অথবা সদস্যসকলে উমৈহতীয়াকৈ সিদ্ধান্ত লৈ অনুষ্ঠিত কৰিব লাগে। অৱশ্যে সাধাৰণ সমিতিয়ে বছৰত নূন্যতম দুখন বৈঠক অনুষ্ঠিত কৰা উচিত। সাধাৰণ সমিতিৰ বৈঠক আহ্বান কৰাৰ দায়িত্ব কাৰ্য্যবাহী সমিতিৰ। বৈঠকত সাধাৰণ সমিতিৰ ৮০ শতাংশ সদস্য উপস্থিত থাকিলে কোৰাম পূৰ্ণ হ’ব। সাধাৰণ তাৰিখ, সময়, স্থান আৰু বিষয়বস্তু সন্নিবিষ্ট কৰি পৰিচালনা সমিতিৰ সম্পাদক আৰু সভাপতিয়ে সদস্যসকললৈ আগতীয়াকৈ লিখিত সূচনাপত্ৰ প্ৰেৰণ কৰিব। বৈঠকত উপস্থিত থকাৰ অনুৰোধ কৰি এই পত্ৰৰ প্ৰতিলিপি জিলা মীন উন্নয়ন বিষয়া আৰু অনুমোদিত বেচৰকাৰী বিষয়াৰ বিষয়ে পৰিষ্কাৰকৈ উল্লেখ থাকিব লাগিব।
জাননী ফলক সণ্ঢালনিকৰণঃ
পুখুৰীত মাছ উৎপাদনৰ বাবে ব্যৱহৃত সামগ্ৰী যেনে- চূণ, ইউৰিয়া, চিংগুল চুপাৰ ফছফেট, মাছৰ পোৱালী অথবা মাছৰ খাদ্য ইত্যাদিৰ কিনা দৰ, শ্ৰমিকৰ মজুৰি, চিমেন্টৰ মোনাৰ দাম আৰু এইবোৰ ক’ৰ পৰা কিনা হৈছে ইত্যাদি কথাবোৰ সকলোৱে জানিব পৰাকৈ জাননী ফলকত আঁৰি থ’ব লাগে।
প্ৰতিমাহত হোৱা খৰছ আৰু প্ৰকল্পৰ বাস্তৱিক অগ্ৰগতি, হাতত পৰা পইচাৰ হিচাপ আৰু আদায় দিয়া পইচাৰ হিচাপ সকলো সময়তে চকুত পৰাকৈ গাওঁ বা গোটৰ কাৰ্যালয়ত আঁৰি থ’ব লাগে। এই তথ্যসমূহ নিয়মীয়াকৈ প্ৰতি মাহে সম্পূৰ্ণভাৱে সজাই ৰখা উচিত।
মৎস্যকৰ্ষণৰ বাবে জীয়াব দিয়া মাছৰ বাঢ়ন বা কিবা হৈছে নেকি জানিবৰ বাবে এমাহৰ অন্তৰে অন্তৰে জাল মাৰি মাছ তুলি চাব লাগে। এই কাম এন, জি অ’ৰ সমন্বয়ৰক্ষী আৰু বিলৰ গোটৰ তত্ত্বাৱধায়কৰ উপস্থিতিত কৰিব।
সমজুৱা গোটসমূহৰ কৰ্মশক্তি গঢ়াৰ বাবে নিন্মোক্ত প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচীসমূহ তৈয়াৰ কৰা হৈছে-
মীন সম্প্ৰসাৰণ বিষয়া, এন, জি, অ’ আৰু প্ৰ্গতিশীল মৎস্য পালক/মৎসমিত্ৰৰ দ্বাৰা ৪ দিনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে। এই প্ৰশিক্ষণ প্ৰকল্পক্ষেত্ৰত পৰ্য্যায়ক্ৰমে দিয়া হ’ব। প্ৰশিক্ষণৰ পৰ্য্যায়সমূহ হ’ল-
প্ৰথম পৰ্য্যায়ৰ প্ৰ্শিক্ষণঃ
এদিনৰ ক্ষেত্ৰ-ভিত্তিক কাৰিকৰী প্ৰশিক্ষণ। এই প্ৰ্শিক্ষণত চি, আই, জি/চি, টি, জি সমূহক নিয়োজনপূৰ্বক পৰিচালনা, হিচাপ-নিকাছ আৰু নথি-পত্ৰ সংৰক্ষণ তথা সামগ্ৰীৰ কাৰ্য্যপ্ৰণালী সন্দৰ্ভত প্ৰশিক্ষণ দিয়া হ’ব।
দ্বিতীয় পৰ্য্যায়ৰ প্ৰ্শিক্ষণঃ
এদিনৰ ক্ষেত্ৰ-ভিত্তিক কাৰিকৰী প্ৰশিক্ষণ। এই প্ৰশিক্ষণৰ নিয়োজনৰ পাছত পৰিচালনা(বিনিয়োগৰ বিস্তৃত বিৱৰণসহ), পৰ্যহ্বৃত্ত নিৰীক্ষণ আৰু পানীৰ গুণাৱলী নিয়ন্ত্ৰণৰ সন্দৰ্ভত প্ৰশিক্ষণ দিয়া হ’ব।
তৃতীয় পৰ্য্যায়ৰ প্ৰশিক্ষণঃ
মাছৰ অসুখ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু নিবাৰণ, মৎস্যকৰ্ষণ আৰু বিক্ৰী সন্দৰ্ভত এদিনীয়া ক্ষেত্ৰ-ভিত্তিক প্ৰশিক্ষণ।
চতুৰ্থ পৰ্য্যায়ৰ প্ৰশিক্ষণঃ
মতামত আৰু মূল্যাঙ্কন তথা পুখুৰী পৰিচালনাৰ পুনৰুদ্বীপক প্ৰশিক্ষণৰ ববে এদিনীয়া ক্ষেত্ৰভিত্তিক প্ৰ্শিক্ষণ।
আবাসিক প্ৰশিক্ষণঃ
বিভাগীয়/চৰকাৰী প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰত দুদিনৰ আবাসিক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হ’ব। এই প্ৰশিক্ষণৰ অন্তৰ্গত –
(ক) সন্মিলিত মৎস্যকৰ্ষণৰ হিতাধিকাৰীসকলক সমন্বিত মাছ আৰু গাহৰি পালনৰ আৰু
(খ) সমজুৱা পুখুৰী গোটৰ সদস্যক সম্পদৰ সংৰক্ষণ, সম্পদৰ ব্যৱহাৰ ও পৰিচালন আৰু সামাজিক খতিয়ান তথা বিক্ৰম সন্দৰ্ভত প্ৰ্শিক্ষণ দিয়া হ’ব।
(ক) ১০ জন বি,ডি,চি, সদস্যৰ বাবে এদিনীয়া ক্ষেত্ৰ্ভিত্তিক(বিলৰ কাষত) প্ৰশিক্ষণ।
(খ) বিল সম্প্ৰদায়ৰ নিৰ্বাচিত সদস্যৰ বাবে বি, ডি, চি, ৰ পৰিচালনা আৰু কৰ্মপদ্ধতি তথা দায়িত্বশীল বিল মৎস্যকৰ্ষণ পৰিচালনা সন্দৰ্ভত দুদিনীয়া আবাসিক প্ৰশিক্ষণৰ ব্যৱস্থা কৰা হ’ব।
(গ) বিল ব্যৱহাৰ কৰা সম্প্ৰদায়ৰ নিৰ্বাচিত সদস্যৰ বাবে সমজুৱা হিচাপ ৰখা তথা প্ৰকল্প বৰ্ত্তাই ৰখাৰ বাবে পৰিচালনা আৰু লাভাংশ ভগাই লোৱাৰ পৰিকল্পনাৰ সন্দৰ্ভত দুদিনীয়া আবাসিক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হ’ব।
(ক) হিচাপ-নিকাছ ৰখাৰ বাবে চি, আই, জি/ চি, টি, জি/বি, ডি, চিয়ে সংশ্লিষ্ট সমজুৱা গোটৰ পৰা এগৰাকী অৰ্হতাসম্পন্ন হিচাপৰক্ষক নিযুক্ত কৰিব পাৰে। অৱশ্যে, গোটৰ সকলো সদস্য যদি হিচাপ ৰখাৰ ক্ষেত্ৰত নিৰক্ষৰ হয়, তেনেহ’লে হিচাপৰক্ষকজন গোটৰ বাহিৰৰ পৰাও নিযুক্ত কৰিব পাৰে আৰু তেখেতৰ খৰচ গোটৰ নিজা পুঁজিৰে যোগান ধৰিব।
(খ) সাধাৰণ সমিতিৰ প্ৰথম বৈঠকত চি, আই, জি/চি, টি, জি,/বি, ডি, চিৰ ৰাখিবলগীয়া নথিপত্ৰ আৰু ৰেজিষ্টাৰ সন্দৰ্ভত সিদ্ধান্ত ল’ব।
(গ) চি, আই, জি/চি, টি, জি/বি, ডি, চি ৰ সম্পাদকজনে এই পুথিৰ সংলগ্ন পৰিশিষ্ট অনুযায়ী আৰু মীন বিভাগ তথা এন, জি, অৰ উপদেশ মতে হিচাপ-নিকাছ আৰু নথি-পত্ৰ সংৰক্ষণ কৰিব।
(ঘ) চি, আই, জি/চি, টি, জি,/বি, ডি, চি য়ে জিল উন্নয়ন বিষয়াই যোগন ধৰা পৰিশিষ্ট বোৰৰ হিচাপ-নিকাছ্বোৰ ৰাখিব আৰু নথিপত্ৰ সংৰক্ষণ কৰি ৰাখিব।
১. চি, আই, জি/ চি, টি, জি,/বি, ডি, চি ৰ মুখ্য ৰেজিষ্টাৰ বহীঃ
এই বহীখন বেলেগ বেলেগ অনুচ্ছেদত ভাগ কৰা হৈছে। এই বহীখনত চি, আই, জি/ চি, টি, জি,/বি, ডি, চি ৰ প্ৰয়োজনীয় হিচাপ আৰু নথিপত্ৰ লিপিবদ্ধ কৰা হয়। এই বহীখন চি, আই, জি/ চি, টি, জি,/বি, ডি, চি ৰ কাৰ্যালয়ত ৰখা হয় আৰু ইয়াত নিম্নোক্ত অনুচ্ছেদসমূহ থাকিব। এই ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ কৰিবলগীয়া পৰিশিষ্ট সমূহ সিপিঠিত দিয়া আছে।
এই অনুচ্ছেদত সকলো টকা-পইচা আৰু বেঙ্কৰ লেনদেন লিপিবদ্ধ হ’ব।(এনেক্সাৰ-১)
এই অনুচ্ছেদত প্ৰতিজন সদস্যই জমা কৰা মাহেকীয়া বৰঙণিৰ লেখ থাকিব। (এনেক্সাৰ-২)
কাৰ্য্যবাহী সমিতিৰ বৈঠক আৰু আন সকলো বৈঠকত গ্ৰহণ কৰা সিদ্ধান্তৰ লেখ এই অনুচ্ছেদত থাকিব। উল্লেখ কৰা ভাল হ’ব যে কাৰ্য্যবাহী সমিতি অৰু সমজুৱা নিৰীক্ষণ সমিতিৰ সকলোবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ সিদ্ধান্ত পৰিষ্কাৰ কৰি লিপিবদ্ধ কৰাটো নিতান্তই প্ৰয়োজন।
এই অনুচ্ছেদত সকলো ধৰণৰ সামগ্ৰী কিনাৰ তথা আন ৰচিদসমূহ আঠা লগাই থ’ব। এই ৰচিদসমূহ সমূহীয়া গোটৰ সম্পাদক আৰু আৰু সভাপতিয়ে প্ৰত্যায়িত কৰিব। কোনো সামগ্ৰী কিনাৰ ৰচিদৰ কাষতে এই সমগ্ৰী কিমান নম্বৰ পৃষ্ঠাত কিমান নম্বৰ ক্ৰমত লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে সেই কথা উল্লেখ কৰিব।
এই অনুচ্ছেদত সকলোধৰণৰ ক্ৰয় কৰা সামগ্ৰী লিপিবদ্ধ কৰিব। (এনেক্সাৰ-৩)
২. আঁচনি অনুসৰি পৰিদৰ্শন বহীঃ
এই বহীখনত পৰিদৰ্শনকাৰী বিষয়াৰ ক্ষেত্ৰ পৰিদৰ্শনৰ প্ৰতিবেদনৰ সাৰাংশ লিপিবদ্ধ থাকিব। চি, টি, জি আৰু চি, আই, জিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰতিখন আঁচনিৰ বাবে একোখন এনে বহী থাকিব আৰু বি, ডি, চিৰ বাবে কেৱল মাত্ৰ এখনেই এনে বহী থাকিব। (এনেক্সাৰ-৪)
৩. ব্যয়ৰ বৰ্ণনা/ ব্যৱহাৰিক প্ৰমাণ-প্ৰত্ৰঃ
চি, আই, জি/ চি, টি, জি আৰু বি, ডি, চিয়ে সমষ্ট ব্যয় আৰু গোটৰ টকা পইচাৰ সঠিক ব্যৱহাৰৰ হিচাপ লিপিবদ্ধ কৰিব। (এনেক্সাৰ-৫)
জিলাস্তৰত নিন্মোক্ত পদ্ধতি পালন কৰি সামগ্ৰী কিনা-বেছা কৰিবঃ
চি আই জি/ চি টি জি/ বি ডি চিৰ সম্পাদক আৰু সভাপতিয়ে এক পূৰ্ব-নিৰ্দ্ধাৰিত ৰুপত খৰচৰ হিচাপ জিলা মীন উন্নয়ন বিষয়াক জমা দিব। এই হিচাপৰ লগত যিবোৰ বিলৰ ধন আদায় দিয়া হৈছে, সেইবোৰৰ প্ৰতিলিপি গাঁঠি দিব। এনে হিচাপ জমা কৰাৰ পিছতহে পৰৱৰ্তী কিস্তিৰ ধন মোকলাই দিয়া হ’ব। অন্তিম কিস্তিৰ ধন পোৱাৰ ৪৫ দিনৰ ভিতৰত সেই ধনৰ খৰচৰ হিচাপ উপৰোক্ত ধৰণে জমা কৰিব লাগিব। ৰচিদ/ বিলৰ প্ৰতিলিপি মুখ্য ৰেজিষ্টাৰত আঠা লগাই থ’ব। খৰচৰ প্ৰমাণপত্ৰ জিলা মীন উন্নয়ন বিষয়াক জমা দিয়া নিশ্চিত কৰাৰ দায়িত্ব গোটৰ মুৰব্বী আৰু অনুমোদিত বেচৰকাৰী সংগঠন মীন সমন্বয়ৰক্ষীৰ হ’ব।
জিলা মীন উন্নয়ন বিষয়াই কামৰ অগ্ৰগতিৰ ভিত্তিত তিনিটা কিস্তিত চি আই জি/ চি টি জিৰ পুঁজিৰ আবণ্টন কৰিব। বিস্তৃত বিৱৰণ তলৰ পৰিশিষ্ট ১ত দিয়া হ’ল। বি ডি চিৰ ক্ষেত্ৰত দুটা কিস্তিত পুঁজি মোকলাই দিয়া হ’ব। ইয়াৰ বিস্তৃত বিৱৰণ তলৰ পৰিশিষ্ট ২ত হিয়া হৈছে।
পৰিশিষ্ট-১ঃ পুঁজি আবণ্টন নমুনা – জিলা মীন উন্নয়ন বিষয়াই চি অই জি/ চি টি জি লৈ পুখুৰী প্ৰস্তুতি আৰু সামগ্ৰীসমূহৰ বাবে আবণ্টন- দিয়া ধন।
মোকোলাই দিবলগীয়া ধন |
মোকোলাই দিয়া চৰ্ত |
(ক) মীনপালকৰ পুখুৰী, সমন্বিত মীন পালনৰ আৰু সমজুৱা পুখুৰী ক্ষেত্ৰত অসম কৃষি সামৰ্থ্যবৰ্দ্ধন প্ৰকল্পৰ তৰফৰ পৰা পুখুৰী প্ৰস্তুতকৰণ আৰু প্ৰথম ৪ মাহৰ সামগ্ৰীসমূহৰ বাবদ এশ শতাংশ আগধন। |
- চি আই জি আৰু চি টি জিয়ে পুখুৰী প্ৰস্তুতকৰণৰ পঞ্চাশ শতাংশ সম্পূৰ্ণকৰণ। - ইয়াৰ নিমিত্তে পৰিশিষ্ট ৫ত বা এনেক্সাৰ ৫ অন্তৰ্ভূক্ত তালিকা অনুযায়ী ব্যয়ৰ প্ৰমাণপ্ৰত্ৰ দাখিলকৰণ। |
(খ) পিছৰ চাৰিমাহৰ বাবে সমগ্ৰী ক্ৰয়ৰ বাবদ আগধন। |
- চি, আই, জি আৰু চি টি জিয়ে পৰিশিষ্ট ৫ত বা এনেক্সাৰ -৫ অন্তৰ্ভূক্ত তালিকা অনুযায়ী ব্যৱহাৰৰ প্ৰমাণপত্ৰ দাখিলকৰণ, প্ৰধানতঃ - এশ শতাংশ হিতাধিকাৰীৰ বৰঙণিৰ ব্যয়ৰ (পুখুৰী প্ৰস্তুতকৰণৰ খৰচ)ৰ ক্ষতিয়ান। - প্ৰথম চাৰিমাহৰ বাবে এশ শতাংশৰ এ, এ, চি, পিৰ প্ৰথম কিস্তিৰ ধনৰ খৰচৰ ক্ষতিয়ান। |
(গ) শেষ দুটা মাহৰ বাবে সামগ্ৰী ক্ৰয়ৰ বাবদ আগধন। |
- হিতাধিকাৰীয়ে পৰিশিষ্ট ৫ৰ বা এনেক্সাৰ-৫ তালিকা অনুযায়ী ব্যয়ৰ প্ৰমাণপত্ৰ দাখিলকৰণ। - ওপৰত উল্লেখ কৰা পুখুৰী প্ৰস্তুতকৰণৰ বাবে ১০০ শতাংশ হিতাধিকাৰীৰ বৰঙণিৰ ব্যয়ৰ প্ৰমানপত্ৰ দাখিলকৰণ। - এ এ চি পিৰ প্ৰথম কিস্তিৰ ধন এশ শতাংশ খৰচৰ ক্ষতিয়ান। - এ এ চি পিৰ দ্বিতীয় কিস্তিৰ ধন এশ শতাংশ খৰচৰ ক্ষতিয়ান। - চি আই জি/ চি টি জিৰ প্ৰথম চাৰিমাহৰ এশ শতাংশ সামগ্ৰীৰ খৰচ ক্ষতিয়ান। |
পৰিশিষ্ট ২ঃ পুঁজি আবণ্টন নমুনাঃ জিলা মীন বিষয়াৰ পৰা বি ডি চি লৈ বিল প্ৰস্তুতকৰণ ও সামগ্ৰীৰ বাবদ মোকলাই দিয়া ধন
মোকলাই দিবলগীয়া ধন |
মোকলাই দিয়া চৰ্ত্ত |
(ক) প্ৰথম কিস্তিৰ ধন হিচাপে এ এ চি পিৰ পঞ্চাশ শতাংশ(৫০%) (খ) প্ৰস্তুতকৰণৰ বাকী এ এ চি পিৰ পঞ্চাশ শতাংশ (৫০%) আৰু সামগ্ৰীৰ বাবদ এশ শতাংশ দ্বিতীয় কিস্তিৰ ধন। |
- পৰিশিষ্ট ৫ বা এনেক্সাৰ-৫ অনুযায়ী বি ডি চিয়ে দহ শতাংশ (১০%) প্ৰস্তুতকৰণ কাম কৰিব আৰু খৰচৰ ক্ষতিয়ান দাখিল কৰিব। - প্ৰথম কিস্তিৰ পঞ্চাশ শতাংশ (৫০%) খৰচৰ ক্ষতিয়ান দাখিল কৰিব, লগতে বি ডি চিৰ তৰফৰ পৰা বিল প্ৰস্তুতকৰণত ত্ৰিশ শতাংশ (৩০%) আৰু সমগ্ৰী শিতানৰ দহ শতাংশ (১০%) ব্যৱহাৰকৰণৰ ক্ষতিয়ান দাখিল কৰিব লাগিব। |
উৎসঃ সামাজিক ব্যৱস্থাপনা কোষ, এ.এ.চি.পি
শেহতীয়া উন্নীতকৰণ: : 4/17/2020