গ্ৰীষ্মকালীন শাক-পাচলিৰ শস্য ৰক্ষাৰ কিছু ব্যৱস্থাৱলী :

পাৰিপাৰ্শ্বিক সংগঠনেৰে কীট নিয়ন্ত্ৰণ ব্যৱস্থাপনা: কৃষ্টিগত নাইবা পৰিচৰ্যামূলক ব্যৱস্থাৰে কীট-নিয়ন্ত্ৰণ কৰি জৈৱিক নিয়ন্ত্ৰণ পদ্ধতিসমূহ বঢ়াই তোলা হয়।

মাটিৰ ওপৰভাগত -

• শস্য পথাৰৰ চাৰিসীমাত ফুল শস্য বা সোনকালে চপাব পৰা নগদী শস্য ৰোপন কৰিব লাগে যাতে অনিষ্টকাৰী কীটৰ প্ৰাকৃতিক শত্ৰু কীটক আমন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি।
• শস্যৰ মাজৰ ঢাপ (বান্ধ) দি তাত ফুল গছ ৰোপন কৰিব লাগে।
• প্ৰাকৃতিক শত্ৰু কীটবোৰে ফুলৰ পৰা ৰস শুহিবৰ বাবে প্ৰাকৃতিকভাবে গজা কাষৰীয়া বনবাতবোৰ জধে-মধে উভালি পেলাব নেলাগে।
• কীট : শত্ৰুকীটৰ অনুপাত সঠিক ৰাখিবৰ বাবে বহল ক্ৰিয়াৰ ৰাসায়নিক কীটনাশক ব্যৱহাৰ কৰিব নেলাগে।

মাটিৰ তলভাগত -

• ‘ছেঁই ধৰা জাতীয়’ শস্যৰ লগত শস্যাৱৰ্তন কৰি মাটিত নাইট্ৰজেন মৌলৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰা।
• গোটেই বছৰ জুৰি খেতি কৰা মাটিখিনি আবৃত শস্য/ শস্যৰ অৱশিষ্ট অংশৰে পৰিপূৰ্ণ কৰি ৰাখিব লাগে।
• পাম সাৰ, কেঁচু সাৰ, শস্যৰ অৱশিষ্ট অংশ আদি মাটিত প্ৰয়োগ কৰি জৈৱিক ক্ৰিয়া খৰতকীয়া কৰিব লাগে।
• কীটৰ প্ৰাকৃতিক শত্ৰুক ৰক্ষা কৰিবলৈ মাটিখিনি বেছিকৈ খুচুৰি থাকিব লাগে।
• জীৱানুসাৰৰ লগতে সুষম মাত্ৰাত অন্যান্য মৌল প্ৰয়োগ কৰিব লাগে।
• জৈৱিক কীটনাশক যেনে, ট্ৰাইক’ডাৰমা প্ৰজাতি ভেঁকুৰ, চিউড’মনাচ ফ্লৰেন্স বেক্টেৰীয়াক বীজ শোধন আৰু পুলিবাৰীত প্ৰয়োগ কৰাৰ উপৰিও মূল পথাৰত প্ৰয়োগ কৰিব লাগে।

সমন্বিত কীট-নিয়ন্ত্ৰণ ব্যৱস্থাপনা -

মাটি প্ৰস্তুতিৰ সময়ত:

• বীজ সিঁচাৰ ২-৩ সপ্তাহ আগতে বিঘাই প্ৰতি কমেও ১০-১৫ কুইন্টল গোৱৰ বা পচন সাৰ প্ৰয়োগ কৰিব লাগে।
• মাটি সৌৰকৰণ: বীজ সিঁচাৰ আগতে ভেটিবোৰ পলিথিনেৰে (০.৪৫ মিলিমিটাৰ ডাঠ) ৩ সপ্তাহৰ বাবে ঢাকি ৰাকিব লাগে। এনে কৰিলে মাটিত থকা অনিষ্টকাৰী বীজাণুবোৰ কমি যায়।
• নিম/ কৰচ গুটিৰ খলিহৈ (বিঘাই প্ৰতি প্ৰায় ৩০ কিলোগ্ৰাম) শেষৰ চাহ হালবোৱাৰ সময়ত প্ৰয়োগ কৰিলে শস্যকৃমি আৰু মাটিত বাহ সাজি থকা কীট নিয়ন্ত্ৰণ হয়।
• জৈৱিক কীটনাশক যেনে, ট্ৰাইক’ডাৰমা প্ৰজাতি ভেঁকুৰ ( প্ৰতি বিঘাত ২.৫ কিলোগ্ৰাম) পচন সাৰৰ লগত মিহমলাই মাটিত প্ৰয়োগ কৰিব লাগে।

পুলি অৱস্থাত -

ৰঙা বিটল পোক:

• এই পোকৰ লেটা, কণী আদি মাটিতে থাকে বাবে খেতি কৰাৰ আগতেই মাটিডৰা দ’কৈ চহাব লাগে যাতে সেইবোৰ মাটিৰ ওপৰত ওলাই ৰ’দৰ তাপত অনিষ্ট হয়।
• নিম গুটিৰ খোলাৰ পৰা নিষ্কাষিত ৰস (৫%) পুলিবোৰত স্প্ৰে কৰিব লাগে।

বাঢ়ন অৱস্থাত:

• শস্য জোপা যাতে অণুপুষ্টি মৌলৰ অভাৱত নুভোগে তাৰবাবে অণুসাৰ (প্ৰতি লিটাৰ পানীত ৩-৫ গ্ৰাম) পাতত স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• মতা আৰু মাইকী ফুলৰ অণুপাত সঠিক ৰাখিবৰ বাবে ব’ৰণ সাৰ ( ১ গ্ৰাম প্ৰতি লিটাৰ পানীত) পুলি দুপতীয়া অৱস্থাতে স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• পুলি ৩০ দিনীয়ালৈকে বন-বাত চাফা কৰিব লাগে।
• বেমাৰী পুলি আৰু বেমাৰী ডাল-পাতবোৰ আঁতৰাই পেলাব লাগে।
• গুৰিত পানী জমা হ’বলৈ দিব নেলাগে।
• পাতত সুৰঙ্গ সৃষ্টিকাৰী পোক (Serpentine leaf miner) নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে শস্যডৰাৰ কাষত এৰা, বিলাহী বা নাৰ্জী ফুল প্ৰতিৰোধী শস্য হিচাপে ৰোপন কৰিব লাগে।
• হালধীয়া আঠাযুক্ত কাৰ্ড বা ফান্দ (প্ৰতি বিঘা মাটিত ৩ খনকৈ) আঁৰি দিব লাগে।
• প্ৰাকৃতিক শত্ৰু পোক যেনে, মকৰা, লেডি বাৰ্ড বিটল, লেচ উইং আদিক সংৰক্ষণ কৰিব লাগে।
• নিম গুটিৰ খোলাৰ পৰা নিষ্কাষিত ৰস (৫%) পুলিবোৰত স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• মোৱা পোক নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে শস্যডৰাৰ কাষত উৰহী, নিজে গুটি সৰি পৰা ফুল বৰ্ষীয় আৰু বহুবৰ্ষীয় শস্য আদি ৰোপন কৰিব লাগে।
• অতিমাত্ৰা আক্ৰমণিত হ’লে ‘ইমিডাক্লপিদ’৭০% ডব্লিউ জি ( প্ৰতিবিঘাৰ বাবে ৫ গ্ৰাম ৬৫ লিটাৰ পানীত) স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• পাতত ফুটফুটীয়া দাগ পৰা ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে ঝিনেব ৭৫% ডব্লিউ পি (প্ৰতিবিঘাৰ বাবে ১০০-৩০০ মিলিলিটাৰ ২০০-২৫০ লিটাৰ পানীত) স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• ‘তিঁয়হ মজাইক ভাইৰাছ’ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে ইয়াৰ বাহক মোৱাপোক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব লাগিব।
• ‘পাউদাৰী মিলডিউ’ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে কাৰ্বানডাজিম ৫০% ডব্লিউ পি (৪০ গ্ৰাম ৮০ লিটাৰ পানীত) স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• ‘ডাউনিমিলডিউ’ ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে ঝিনেব ৭৫% ডব্লিউ পি (২০০-২৬৫ গ্ৰাম ১০০- ১৩০ লিটাৰ পানীত) স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• কলি ধৰা অৱস্থাত:
• অণুপুষ্টি মৌলৰ অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ অণুসাৰ (প্ৰতি লিটাৰ পানীত ৩-৫ গ্ৰাম) পাতত স্প্ৰে কৰিব লাগে।
• বৰল জাতীয় ফল মাখি নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে আক্ৰমণিত ফলবোৰ সংগ্ৰহ কৰি আঁতৰত ধ্বংস কৰি পেলসাব লাগে।
• ফল চপোৱাৰ পিছত চাঙৰ তলৰ মাটিখিনি পাতলীয়াকৈ খুচুৰি-মেলি দিব লাগে।
• মিথাইল ইউজেনল (০.১%) ফান্দ ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে। (এইবিষয়ে সবিশেষ লিখনিৰ লগত সংলগ্ন ফটো চাওক)
• নিম গুটিৰ খোলাৰ পৰা নিষ্কাষিত ৰস (৫%) পুলিবোৰত স্প্ৰে কৰিব লাগে।

উৎস: সেউজ চিন্তা