স্বাস্থ্য ৰক্ষাত সতেজ শাক-পাচলিৰ ভূমিকা

স্বাস্থ্যই হৈছে মানৱ জীৱনৰ আটাইতকৈ মূল্যবান সম্পদ৷ সু-স্বাস্হ্যৰ অৰ্থ কেৱল বেমাৰ-আজাৰৰ পৰা মুক্ত থকাটোৱেই নহয়৷ লগতে ই শাৰিৰীক, মানসিক আৰু অনুভূতিক সক্ষমতাও বুজায়৷ স্বাস্থ্যৰ লগত খাদ্য বা আহাৰৰ ওতপ্ৰোত সমন্ধ আছে৷ সুস্হ শৰীৰ লাভ কৰিবলৈ হ’লে সুষম আহাৰৰ অতি প্ৰয়োজন আৰু সুষম আহাৰৰ পৰিকল্পনা আৰু গ্ৰহণত শাক-পাচলি ও ফলমূলে প্ৰধানতঃ খদ্যপ্ৰাণ আৰু খনিজ পদাৰ্থৰ যোগান ধৰি আমাৰ স্বাস্থ্য ৰক্ষাত সহায় কৰে ৷ ইয়াৰ অভাৱ, অপৰিমিত বা অসমতা হলে শৰীৰত নানা ৰোগে দেখা দি জটিল অৱস্হাৰ সৃষ্টি কৰে৷

খদ্যপ্ৰাণ আৰু খনিজ পদাৰ্থ সমূহ সতেজ শাক-পাচলিৰ পৰাই আহৰণ কৰিব পাৰি৷ শৰীৰৰ বৃদ্ধি অঅৰু বিকাশৰ বাবে চকু, স্নায়ু আৰু ছাল সুস্থভাৱে ৰাখিবলৈ, হাড় আৰু দাঁতৰ গঠন আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে খাদ্যপ্ৰাণ আৰু খনিজ পদাৰ্থৰ প্ৰয়োজন৷ তেজৰ গঠন, শৰীৰৰ বিভিন্ন ক্ৰিয়া যেনে মাংসপেশীৰ সংকোচন, স্নায়ু উদ্দীপনা, শৰীৰটো ৰোগ সংক্ৰমণৰ পৰা নিৰাপদে ৰখাত খাদ্যপ্ৰাণ ও খনিজ পদাৰ্থই সহায় কৰে ৷ ইয়াৰ উপৰিও আহাৰত প্রর্য্যাপ্ত পৰিমাণে আঁহজাতীয় পদাৰ্থ থকা উচিত যিটো শাক-পাচলিৰ পৰাই আহৰণ কৰিব লগা হয়৷ আধুনিক পুষ্টি সম্পকীয় গৱেষণাৰ পৰা পুষ্টিবিজ্ঞানী সকলে মত প্ৰকাশ কৰিছে যে শাক-পাচলি আৰু ফলমূলত খাদ্যপ্ৰাণ, খনিজ পদাৰ্থ ও আঁহজাতীয় পদাৰ্থৰ উপৰিও এনে কিছুমান ৰাসায়নিক পদাৰ্থ (Antioxidant and Phytochemicals) আছে যাক একৈশ শতিকাৰ খাদ্যপ্ৰাণ বুলিব পাৰি ৷ এইবিলাকে কৰ্কট ৰোগ, হৃদৎপিণ্ডৰ ৰোগ আৰু বয়সত হোৱা বিভিন্ন ৰোগ প্ৰতিৰোধত সহায় কৰে৷ এনে মূল্যবান পুষ্টিকাৰক শাক-পাচলি ও ফলমূল পতিদিনে প্ৰতিসাজ আহাৰত অন্তভূক্তি কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়৷

বিভিন্ন শাক-পাচলি বেলেগ বেলেগ পুষ্টিকাৰকৰ উৎস আৰু এইবিলাকে শৰীৰত কিছুমান বিশেষত্বমূলক  কাম সমাধা কৰে ৷ সেয়ে আমাৰ আহাৰৰো বিভিন্ন ধৰণৰ বতৰীয়া সতেজ শাক-পাচলি থকা উচিত ৷ খেতিক বতৰৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শাক-পাচলিক গ্ৰীষ্মকালীন আৰু শীতকালীন হিচাপে বিভাজন কৰিব পাৰি ৷ ভেন্দি, জিকা, তিয়ঁহ, লেচেৰামাহ, মৰিচা, ধুন্দুলি, ভোল আদি গ্ৰীষ্মকালীন আৰু ফুলকবি, বন্ধাকবি, ওলকবি, পালেং, লাই, লফা, বাবৰি, চুকাশাক, মুলা, মেথি, বিন, মটৰ, বিলাহী, ধনীয়া, আদি শীতকালীন শাক-পাচলি৷ ইয়াৰ উপৰিও অমিতা, বেঙেনা, ৰঙালাও, পুৰাকল আদি কিছুমান পাচলি বছৰৰ  যিকোনো সময়তে পাব পাৰি৷

সকলো শাকপচলিৰে পুষ্টিকৰ মূল্য মনত ৰখা সহজ কথা নহয়৷ সেয়ে পুষ্টিকাৰক ঘনত্বৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিও শাক-পাচলি বিলাকক কিছুমান গোটত ভগাই লব পাৰি ৷ যেনে হালধীয়া ও কমলা ৰঙৰ শাক-পাচলি ও ফলমূল ও গাঢ় সেউজীয়া শাক খাদ্যপ্ৰাণ ‘ক’ৰ উৎস৷ উদাহৰণ স্বৰূপে, গাজৰ, পকা অমিতা, খুতৰা, কচুশাক, ধনিয়া, নৰসিংহ পাত চজিনাপাত ইত্যাদি ৷ সেউজীয়া শাক লৌহ পদাৰ্থৰ ও কেলচিয়ামৰো উত্তম উৎস৷ আকৌ সেউজীয়া শাক-পাচলি আৰু টেঙাজাতীয় ফলমূল যেনে – আমলখি, নেমু, মধূৰিআম, কমলা, অনাৰস, বন্ধাকবি, ধনিয়া পাত, কলমৌ শাক, চজিনা পাত খদ্যপ্ৰাণ ‘গ’ ৰ যোগান ধৰে৷ কিছুমান সেউজীয়া শাক-পাচলিয়ে খাদ্যপ্ৰাণ ‘খ’ বৰ্গ, খাদ্যপ্ৰাণ ‘কে’, ফলিক এচিদ আদিৰ যোগান ধৰে ৷ অন্যান্য সকলো সতেজ শাক-পাচলি ও ফলমূল কমবেছি পৰিমাণে আমাৰ প্ৰয়োজনীয় সকলোখিনি খাদ্যপ্ৰাণ, খনিজ পদাৰ্থ আৰু আঁহজাতীয় পদাৰ্থৰ উৎস৷ সেয়ে আমাৰ দৈনন্দিন আহাৰত কিছু পৰিমাণে হালধীয়া ও কমলাৰঙৰ, কিছু পৰিমাণে সেউজীয়া শাক পাত আৰু কিছু পৰিমাণে অন্যান্য শাক-পাচলি থাকিলে আমাৰ শৰীৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ হয়৷

সকলোবিলাক শাক-পাচলিৰ ভিতৰত সেউজীয়া পাত জাতীয় শাক-পাচলি অতি পুষ্টিকাৰক৷ এই বিলাক অতি কম দামতে পাব পাৰি আৰু অতি সহজে ঘৰতে কৰিব পাৰি৷ শাক-পাচলি বাছনি কৰোতে মনত ৰখা উচিত যে বতৰৰ শাক-পাচলিত যথেষ্ট পৰিমাণে পুষ্টিকাৰক উপাদান ও উত্তম সোৱাদ থাকে আৰু দামো কম৷ আবতৰীয়া শাক-পাচলি শীতল ভৰালত মজুত কৰি থোৱাৰ বাবে সংৰক্ষণৰ প্ৰক্ৰিয়া কালত পুষ্টিকাৰক গুণাগুণ  হ্ৰাস পায়৷ দামো বেচি হয় আৰু সোৱাদো কিছু পৰিমাণে কমি যায়৷ আমাৰ মাজত এটা ভ্ৰান্ত ধাৰনা আছে যে দামী  শাক-পাচলি বা ফলমূলহে অধিক পুষ্টিকাৰক৷ পকৃততে কিছুমান খাদ্য সস্তা হলেও অধিক পুষ্টিকাৰক যেনে আপেল বা আঙুৰৰ তুলনাত আমলখি বা মধূৰীআম খাদ্যপ্ৰাণ ‘গ’ অধিক পোৱা যায়৷ সেয়ে এইবিলাক পুষ্টিকাৰক সমন্ধেও সাম্যক জ্ঞান থকা উচিত৷

পৰিপুষ্টি অটুত ৰাখিবলৈ কিছুমান সাৱধানতা অৱলম্বন কৰা উচিত৷

১) শাকপাচলি কটাৰ আগতে ভাল দৰে ধুই লব লাগে৷ কটাৰ পাছত ধুলে পানীত দ্ৰৱনীয় পুষ্টিকাৰক সমূহ নষ্ট হয় ৷

২) ৰন্ধাৰ আগে আগেহে শাক-পাচলি কাটিব লাগে৷ বেচি সময়ৰ আগতে কাটি থৈ দিলে বতাহৰ সংস্পর্শতো খাদ্যপ্ৰাণ নষ্ট হয় ৷

৩) যিমান পাৰি দাঙৰ আকাৰত শাক-পাচলি কাটিব লাগে আৰু কেতিয়াও পানীত তিয়াই থব নালাগে ৷

৪) ৰান্ধিবৰ কাৰণে কম পানী ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে ৷ বেছি পানীত ৰান্ধিব লগা হ’লে থাকি যোৱা পানীখিনি দাইল, চুপ বা আটা মৰাত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি৷

৫) ৰন্ধনত খোৱা চ’দা ব্যৱহাৰ কৰা অনুচিত৷

৬) কম সময়ৰ বাবেহে শাক-পাচলি ৰান্ধিব লাগে, সিদ্ধ হোৱাৰ পাছত অধিক সময় ৰান্ধি থাকিব নালাগে ৷

কেইবিধমান সহজে পোৱা শাকৰ পুষ্টিকাৰক মূল্য