বিশ্বৰ প্ৰথমখন লাইফবোটৰ আদি কথা

১৭৮৯ বৰ্ষৰ ১৫ মাৰ্চ৷ সেইদিনা ইংলেণ্ডৰ নিউক্যাচেলত ‘‘এডভেঞ্চাৰ’’ নামেৰে এখন জাহাজ ‘‘টাইন’’ নদীত ডুব গৈছিল৷ পাৰত অসহায়ভাৱে অলেখ মানুহে লক্ষ্য কৰিছিল হিয়াবিদাৰক সেই দৃশ্য৷ কোনো এটি প্ৰাণীও বাচিথকা নাছিল সেই দুৰ্ঘটনাটোত৷ এই ঘটনাই গভীৰভাৱে ৰেখাপাত কৰিলে তাৰ স্থানীয় ‘‘লয়ি হাউচ’’ নামৰ ক্লাৱটোৰ সদস্যসকলক৷ পৰৱৰ্তী পৰ্যায়ত ক্লাৱটোৱে এটা বিজ্ঞাপনযোগে ডুবিবলৈ ধৰা জাহাজৰ পৰা মানুহ উদ্ধাৰ কৰিব পৰা এখন বোটৰ নক্সা তৈয়াৰৰ এটি প্ৰতিযোগিতাৰ আহ্বান কৰে৷ প্ৰতিযোগিতাত সন্তোষজনক সঁহাৰিৰ মাজতে ‘‘অৰিজিনাল’’ নামেৰে এখন লাইফ বোটৰ নক্সা পোৱা যায়৷ নক্সাৰ নিৰ্মাতা আছিল ‘‘হেনৰি গ্ৰেটহেড’’৷ তেওঁ এটি নাওঁ নিৰ্মাণ কাৰ্যৰ প্ৰশিক্ষক৷ পিছলৈ তেওঁ এটি স্বতন্ত্ৰ নাওঁ নিৰ্মাণ কেন্দ্ৰ খুলিছিল৷ যথেষ্ট অভাৱগ্ৰস্ত হেনৰিয়ে জাহাজ নিৰ্মাণৰ কৌশল সম্পৰ্কে বিস্তৃত অধ্যয়ণ কৰি, বিভিন্ন পৰীক্ষা-নিৰীক্ষাৰে কেইবাটাও নক্সা নিৰ্মাণ কৰিছিল৷ তেখেতৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য আছিল এনে এখন বোট তৈয়াৰ কৰাৰ, যিখন বোটে অত্যন্ত ভয়ংকৰ সমুদ্ৰও অনায়াসে অতিক্ৰম কৰিব পাৰিব৷ ১৭৮৯ বৰ্ষত লয়ি হাউচে আহ্বান কৰা প্ৰতিযোগিতাত হেনৰিয়ে যিটো নক্সা পঠিয়াইছিল, সেই নক্সাৰ অনুকৰণতে ক্লাবৰ বিচাৰ কমিটিৰ দুজন সদস্য— মিছেল ৰকউড আৰু নিকলাচ ফেয়াৰলেচে এখন বোট তৈয়াৰ কৰে ৷ ইতিমধ্যে হেনৰিয়ে নৌকা ব্যৱসায় কৰি যথেষ্ট লাভাম্বিত হৈ বহু অৰ্থৰ গৰাকী হৈছিল৷ তেতিয়া তেওঁৰ সেই নক্সাকে কিছু অদল-বদল কৰি এখন সম্পূৰ্ণ বোট তৈয়াৰ কৰে৷ অৱশেষত এইদৰেই জন্মপালে পৃথিৱীৰ প্ৰথমখন লাইফবোট ‘‘অৰিজিনাল’’-এ৷

অৰিজিনাল নিৰ্মাণ কৰোঁতে খৰচ হৈছিল ৮৬ পাউণ্ড, ৯ চিলিং ৮ চেণ্ট৷ ইয়াৰ উচ্চতা আছিল ১০ ফুট, দীঘ- ৩০ ফুট৷ ১৭৯০ বৰ্ষত ১২ জন নাৱিক সহ অৰিজিনালক পানীত ভঁহোৱা হয়৷ ৪০ বছৰ ধৰি এইখন মানুহৰ প্ৰাণৰক্ষাৰ কামত নিযুক্ত আছিল৷ কিন্তু এদিন দুজন নাৱিকক বুকুত সাৱতি লৈ নিজেই ডুব গ’ল ‘অৰিজিনাল’’৷

আগবঢ়ালে: কিৰণ খনিকৰ৷