শিশুৰ খাদ্যৰ প্ৰতি অনীহা আৰু উপায়

আধুনিক মাকবোৰৰ সমাধানবিহীন এক সমস্যা হ’ল তেখেতৰ সন্তানটোৰ খাদ্য খোৱাৰ প্ৰতি অনীহা । যাৰ ঘৰতে শিশু আছে তাত শিশুক খাদ্য খুওৱাৰ সময়ত মাকৰ যথেষ্ট কষ্ট হোৱা দেখা যায় । অধিকসংখ্যক মাতৃৰ মুখত শুনা যায় যে তেওঁ যি নকৰিলেও সন্তানে ভালদৰে খাদ্য খোৱাৰ প্ৰতি অনিচ্ছুক । বিভিন্ন ধৰণে শিশুক প্ৰলোভন দেখুৱাই নাইবা টিভি, মোবাইল আদিৰে মনোৰঞ্জন কৰি শিশুক খাদ্য খুওৱাৰ চেষ্টা কৰে । তদুপৰি শিশুৰ মনোভাব এনেকুৱা ধৰণে গঢ়ি তোলে যেন শিশুটোৱে খাদ্য মাকৰ বাবেহে খাইছে । আগৰ দিনৰ পদ্ধতিবোৰক আওকাণ কৰি বৰ্তমান এটা শিশুক খাদ্য খুওৱাৰ বাবে মাক-দেউতাক, ককাক-আইতাক সকলোৱে একেলগে চেষ্টা কৰিবলৈ লয় । ফলত যিমানে চেষ্টা কৰে সিমানে শিশুৱে খাদ্যৰ প্ৰতি অনীহা দেখায় । প্ৰকৃততে শিশুক প্ৰতিপালন কৰোতে আটাইতকৈ টান কামটো হ’ল শিশুক খাদ্য খুওৱা । প্ৰতিগৰাকী মাতৃয়ে ভাবে কেতিয়া তেওঁৰ শিশুৱে নিজে খাদ্য খাব পৰা হ’ব । ভালদৰে বিশ্লেষণ কৰি চালে দেখা যায় যে শিশুৰ অধিকসংখ্যক ৰোগ সমতুল খাদ্য আৰু পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ অভাৱত হয় । পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতা বাৰু ঠাইবিশেষে বেলেগ বেলেগ হয় যদিও শিশুৰ আহাৰৰ প্ৰতি অনীহাৰ সমস্যা প্ৰায় সকলো ঠাইতে একে হয় । শিশুক খাদ্য খোৱাৰ বিষয়ে শিকোৱাৰ সময়ত মাকে লক্ষ্য ৰখা উচিত যে জীৱনৰ সকলোতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰশিক্ষণ শিশুক তেখেতে দি আছে, যাৰ বাবে ধৈৰ্য আৰু উৎসাহ অতি প্ৰয়োজন । শিশুৰ খাদ্যৰ প্ৰতি অনীহা জন্মৰ প্ৰধান কাৰণবোৰ হ’ল-

শিশুৰ অত্যধিক ভোক লগা -

শিশুৰ অত্যধিক ভোক লগালৈকে খাদ্য দিবলৈ ৰৈ থাকিলে শিশু খিংখিঙীয়া হৈ পৰাৰ লগতে খাদ্যৰ প্ৰতি অনীহা জন্মে । মাতৃয়ে শিশুৰ খাদ্যনৈলী আৰু খাদ্য খোৱাৰ সময়বোৰ মন কৰা উচিত । খোৱাৰ সময়বোৰ পৰিৱৰ্তন কৰি থাকিলেও অধিক ভোক লগাৰ ফলত খাদ্যৰ প্ৰতি শিশুৰ অনীহা হ’ব পাৰে ।

শিশুৰ ভাগৰ লগা -

খেলি খেলি অধিক ভাগৰ লাগিলে শিশুৰ খাদ্য খোৱাৰ বাবে ধৈৰ্য নাথাকে । তদুপৰি ভাগৰ লাগিলে পানী খায় আৰু পাকস্থলীৰ আকাৰ সৰু হোৱা বাবে অলপ পানী খালেই ভৰি যায় । শিশুৰ অধিক ভাগৰ লাগিলে খাদ্য খুৱাবলৈ যত্ন কৰিব নালাগে, তাৰ পৰিৱৰ্তে অলপ পনীয়া কিবা খুৱাই কিছু পলমকৈ খাদ্যবস্তু খুৱাব লাগে ।

খাদ্যৰ আকাৰ-আকৃতি -

শিশুৰ খাদ্যবস্তুবোৰ ধুনীয়া আকাৰ-আকৃতিৰ নহ’লে খাবলৈ টান পায় । হাতৰ মুঠিত সোমাই পৰা আকাৰৰ আৰু মনোগ্ৰাহী আকৃতিৰ তথা ৰং-বিৰঙৰ খাদ্যবস্তুবোৰে শিশুক আকৰ্ষণ কৰে । যদি খাদ্যবস্তুবোৰ দেখোতে শিশুৰ পচন্দৰ নহয় তেতিয়াও খাবলৈ টান পায় ।

খোৱাৰ প্ৰতিকূল পৰিৱেশ -

শিশুক অকলশৰীয়াকৈ খাবলৈ দিলে অথবা টিভি-মোবাইল ফোন আদি দি ব্যস্ত ৰাখি খাদ্য খুৱালে শিশুৰ জোৰকৈ খুওৱা যেন অনুভৱ হয় । খাদ্য জোৰকৈ খুৱালে শিশুৰ মনোভাব হয়-যেন খাদ্য খোৱাটো তেওঁৰ কাম নহয়, মাকেহে জবৰদস্তি কৰি কৰোৱা এটা কাম । গতিকে খাদ্য খোৱাৰ সময়ত সকলোৰে লগত ডাইনিঙত বহি খাবলৈ এটা প্ৰতিকূল পৰিৱেশ নিদিলে শিশুৰ খাদ্যৰ প্ৰতি অনীহা হ’ব পাৰে । সেয়েহে শিশুক ডাঙৰবোৰৰ লগত একেলগে খোৱাৰ অভ্যাস কৰা উচিত । তেনেক্ষেত্ৰত শিশুৱে অধিক দেখি শিকে ।

অত্যধিক মানসিক চাপ :- জোৰকৈ শিশুক ডাবি-ধমকি বা মাৰপিট কৰি খাদ্য খুওৱাৰ চেষ্টা কৰিলে শিশুৰ খাদ্যৰ প্ৰতি অনীহা জন্মে ।

খাদ্য খাবলৈ অসুবিধা পোৱা :- জোখতকৈ ডাঙৰ বাচন-বৰ্তন তথা বহাৰ অসুবিধাৰ উপৰি খাদ্যবস্তুৰ আকাৰৰ বাবে পোৱা অসুবিধাৰ বাবেও শিশুৱে আহাৰ খাবলৈ অনাগ্ৰহী হয় ।

খাদ্যবস্তু ধৰিবলৈ অসুবিধা পোৱা :- খাদ্যবস্তুবোৰ শিশুৱে নিজে ধৰিবলৈ অসুবিধা পালে তাৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ কমি যায় ।

শিশু বিশেষজ্ঞৰ মতে বয়স এবছৰ সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পাছত গাখীৰ সেৱনৰ পৰিমাণ কম কৰি দি ছেমি-ছলিড, অৰ্থাৎ গোটা-পনীয়া ধৰণৰ খাদ্য দিয়াৰ অভ্যাস কৰাব লাগে । দিনটোত শিশুক তিনি-চাৰিবাৰমান খাদ্য খুৱাব লাগে । বিভিন্ন ধৰণৰ ফল, শাক-পাচলি, ডালিয়া, খিচিৰি আদি দিব পাৰে । শিশুক সদায় আহাৰ খোৱাৰ সময়ত পৰিয়ালৰ আন সদস্যবোৰৰ লগত একেলগে এখন সৰু থালত ধুনীয়াকৈ সজাই মনোগ্ৰাহী কৰি দিব লাগে । খাদ্য পেলালে শিশুৰ ওপৰত খং কৰা বা ধমকি দিয়াটো অনুচিত । শিশুক নিজে নিজে খাবলৈ দিলে, আনবোৰে খোৱা দেখি নিজে নিজে খাবলৈ শিকি যাব । সাধাৰণতে শিশুসকলে খাদ্যৰ ভিন্নতা পচন্দ নকৰে, অৰ্থাৎ একেধৰণৰ খাদ্যহে খাই ভাল পায় । যিবোৰ খাদ্যৰ সোৱাদ শিশুৱে ভালদৰে জানে তেনেকুৱা খাদ্যহে শিশুৰ খাদ্য । নতুনকৈ দিয়া খাদ্যৰে প্ৰতি অনীহা দেখা যায় । তাকে দেখি মাকসকলে কয়- আমাৰ ল’ৰা বা ছোৱালীটোৱে একো এটা খাবলৈ ইচ্ছা নকৰে । প্ৰকৃততে খাওক বা নাখাওক প্ৰতিদিনে নতুন নতুন খাদ্য যাচিব লাগে । খাদ্যবস্তু যাতে শিশুৰ হাতৰ মুঠিত সোমাব পাৰে তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখিব লাগে । কণীৰ ফিংগাৰ চিপচ কৰি অথবা আলু সিজাই হাতত দিলেও শিশুৱে খাই ভাল পায় । খাদ্য আকৰ্ষক ধৰণেৰে সজাই-পৰাই দিলে অথবা ফল-চালাড আদি ধুনীয়া ধুনীয়া আকাৰত কাটি আগত দিলে শিশুৰ খাদ্যৰ প্ৰতি থকা অনীহা দূৰ হয় । সিজোৱা মটৰ, মাকৈ, ফল আদিও খাবলৈ দিব পাৰে । শিশুক খোৱাৰ সময়ত খং নকৰি মৰমেৰে খোৱাত উৎসাহ যোগাব লাগে । শিশুৰ খাদ্যবস্তু বিভিন্ন ৰং আৰু বেলেগ বেলেগ আকাৰৰ হোৱাটো অতি প্ৰয়োজন । ই শিশুক খাদ্যৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰে । শিশুৰ লগত খেলি থাকোতে খোৱা বস্তুবোৰৰ নাম কৈ অথবা খোৱা বস্তুবোৰৰ সৈতে খেলি খেলি ইয়াৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ বঢ়াব পাৰি । খোৱা টেবুলত বিভিন্ন ধৰণৰ খাদ্যবস্তু ৰাখি তাৰ নাম আৰু সোৱাদৰ কথা সুধি শিশুৰ লগত খেলিব লাগে । শিশুৰ খোৱা টেবুলত খাদ্য নিজে খোৱাটোও এটা খেল যেন লাগিব লাগে । খোৱাৰ সময়ত শিশুৰ লগত কথা পাতি থাকিব লাগে । শিশুক দুই-তিনি ঘণ্টাৰ ব্যৱধানত খাদ্য যোগান ধৰি থাকিব লাগে । তেতিয়াহে কিবাকিবি খাই থকাৰ অভ্যাস হয় আৰু সন্তুলিত আহাৰৰ পৰা সকলোবোৰ খাদ্য প্ৰাণ শিশুৱে আহৰণ কৰিব পাৰে । লগতে মাকে শিশুৰ কেতিয়া বা কিমান সময়ৰ ব্যৱধানত ভোক লাগে তাৰ প্ৰতি নজৰ ৰখা উচিত আৰু ভোক লগাৰ ১৫ ৰ পৰা ২০ মিনিট আগতে কিবা খাদ্য আগত দিয়া উচিত । অন্যথা শিশু ভোকতে খিংখিঙীয়া হৈ পৰি খাদ্য নোখোৱা হয় । নিজে খাদ্য খোৱা দেখিলে শিশুক প্ৰশংসা কৰি উৎসাহিত কৰিব লাগে আৰু কিদৰে খাদ্য থালৰ পৰা নেপেলোৱাকৈ খাব পাৰি শিকাই দিব লাগে । এদিনত নিশিকিলে বাৰ বাৰ ক’ব লাগে । কিন্তু খং কৰাটো অনুচিত । খং কৰিলে শিশু অধিক জেদী হৈ পৰে । চামুচ বা হাতেৰে যিহেৰে খোৱাটো শিশুৱে পচন্দ কৰে খাবলৈ দিব লাগে । জোৰকৈ নিজৰ পচন্দ জাপি দিবলৈ চেষ্টা কৰিব নালাগে ।

সুস্থ-সবলভাৱে শিশুৰ বৃদ্ধি হ’বলৈ শিশুৰ সমতুল আহাৰ অতি প্ৰয়োজনীয় । কু-পোষণৰ ফলতে বহুতো শিশুৰ অনেক ৰোগৰ সৃষ্টি হয় । গতিকে অভিভাৱকে প্ৰতিটো শিশুৰ মানসিকতাৰ ভিন্নতা বুজি, পচন্দ-অপচন্দ বুজি শিশুক নিৰোগী কৰি ৰাখি বৃদ্ধিত সহায়ক হোৱাটোৱে সকলোৰে কাম্য ।

লেখক :- মুনিন হুজুৰী

উৎস :- জি এনআৰচি স্বাস্থ্য