বাঁহ-গাজ আমি কিয় খাব লাগে ?
বিৱৰণি
এই পোনপটীয়া প্ৰশ্নটোৰ উত্তৰ কিমানজনে দিব পাৰিব তাত মোৰ সন্দেহ
এডাল বাঁহ গছৰ সৰ্বোচ্চ উচ্চতা ১৫ৰ পৰা ৩৯ফুট ৷ বাঁহ গছ ২৪ঘন্টাত ২৷ ৪ ইঞ্চিৰ পৰা ৩৬ ইঞ্চিলৈকে বঢ়াৰ তথ্য বিজ্ঞানীসকলে লক্ষ্য কৰিছে ৷ বাঁহৰ অনেক প্ৰজাতিৰ ভিতৰত অসমত সাধাৰণতে জাতি বাঁহ আৰু ভলুকা বাঁহ এই দুবিধ বাঁহ সকলোৰে পৰিচিত৷ অসমত উপলব্ধ আন আন কেইটিমান বাঁহৰ প্ৰজাতি হ'ল কাক, বিজুলী, নল, কাঁটা আৰু মকাল ৷
বাঁহক ঘাইকৈ কাগজ, ঘৰুৱা সামগ্ৰী, কেঁচা ঘৰৰ খুটা আদি বনাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় ৷ সৰুৰে পৰা অসমীয়া জন-জীৱনত দেখি অহা বাঁহৰ আন প্ৰয়োগ কিছুমান হ'ল - জেওৰা-বেৰা দিয়া, ছাতি,লাঠি,লাখুটি, টাঙোন, এচাৰি,দুৱাৰ-দাং,পদূলিৰ নঙলা, চকী-বিচনা, বিচনি, চালনি, পাচি,খৰাহি, অসমীয়া শিপিনিৰ আদৰৰ তাঁত-শালৰ নানান সঁজুলি, পাকঘৰৰ সঁজুলি হেতা-ঘুটনি-চামুচ, জুই ফুউওঁৱা বাঁহৰ চুঙা,বাঁহৰ টকা আৰু আন বাদ্য যন্ত্ৰত ব্যৱহাৰ হোৱা যেনে ঢোলৰ বা নাগাৰাৰ মাৰিডাল, বাঁহী বনোৱা ইত্যাদিত ৷ বাঁহৰ পাত গৰু, ম'হ, ছাগলীৰ প্ৰিয় খাদ্য ৷ বাঁহৰ জেং পুখুৰীৰ পোহনীয়া মাছ কেইটাক বগলি-কণামুছৰিৰ পৰা বচাই ৰাখিবলৈ পুখুৰীৰ পানীত দিয়া হয় ৷ বাঁহৰ জেংঙত বাৰীৰ কেৰেলা,পটল, স্কোৱাচ, জিকা-ভোল, ধুন্ধুলি-কুন্দুলি, পাণ, জালুক, ভেদাইলতা আদি লতায়ো বগাই লমালমকৈ ফল-ফুল দিবলৈ যেন সুখ পায় ৷ গ্ৰামীন জনজীৱনত বহু ঠাইত নৈ পাৰ হবলৈ এতিয়াও সাঁকো আৰু বাঁহৰ দলং ব্যৱহৃত হয় ৷ মেজিৰ ভেলাঘৰতেই হওঁক বা আন সকামতেই হওঁক শুকান বাঁহৰ লাগনি খৰি ব্যৱহৃত হয় ৷ মুঠতে বাঁহৰ প্ৰতিটো অংশই কৃষক সমাজ আৰু আন অসমীয়া গ্ৰাম্য জীৱনৰ অপৰিহাৰ্য্য অংগ ৷জনমে-মৰণে বাঁহ অসমীয়া জন-জীৱনৰ অংগ কেনেকৈ হয় চাওঁক - সৰুতে আয়ে কোৱা মনত আছে নৱজাতক কেঁচুৱা আৰু মাতৃক সংলগ্ন কৰা নাভিডাল ধাইসকলে কাটিছিল ধাৰ থকা বাঁহৰ চুচৰে ৷ আকৌ মৰণকালৰো সংগী হয় বাঁহৰ চাঙীখন ৷ বিয়া-সবাহত ৰভা আৰু আদৰণি তোৰণ দিবলৈ বাঁহ নহলে নচলে ৷
বিহুৰ বতৰত বাঁহৰ চুঙাদৈ, চুঙা পিঠা কোনে খাই ভাল নাপায় ?
গাঁৱৰ চোতালত ঘৰে ঘৰে ধান ৰ'দত শুকুৱাই বাঁহৰ ঢাৰিত ৷ আনহাতে চহৰৰ সুউচ্চ ভৱনৰ নিৰ্মাণৰ ঢালাইৰ কামত বাঁহ নহলেই নচলে ৷
বাঁহগছৰ ফুল আপুনি দেখিছেনে ?
বাঁহ-ফুল দেখিবলৈ বৰ ধুনীয়া, পাতল বেঙুনীয়া বৰণৰ ৷ জনবিশ্বাসমতে বাঁহৰ ফুলে দূৰ্ভিক্ষৰ আগজাননী দিয়ে ৷ দৰাচলতে বাঁহৰ ফুলত উৰ্বৰা শক্তিবঢ়োৱা ভিটামিন-ই জাতীয় তত্ব থাকে ৷ বাঁহৰ ফুল ভক্ষণ কৰি এন্দুৰ-ডালশলিয়াৰ বংশ বৃদ্ধি হলে পথাৰৰ শইচত সেইবিলাকে আক্ৰমণ চলাব যাৰ ফলত কৃষকে কমকৈহে শস্য চপাব পাৰিব ৷
এতিয়া বাঁহ-গাজৰ আলোচনালৈ উভটি আহোঁ ৷ বাঁহ-গাজ হ'ল বাঁহ গছৰ
অসমীয়া ভাষাত সততে প্ৰচলিত এটি ফকৰা যোজনা হ'ল :
"তোমাৰে বাৰীৰে বাঁহ-গাজ তাৰে কৰিছোঁ খৰিছা,
তোমাকে বেচি টকাটো লাভ কৰিছোঁ, কথাটো মন কৰিছা"!
ইয়াৰ ওপৰিও অসমীয়াৰ অনেক বিহুগীততো বাঁহৰ উল্লেখ পোৱা যায় ৷ গ্ৰামাঞ্চলত এটা সময়ত প্ৰবচন শুনা গৈছিল -
যাৰ নাই বাঁহ তাৰ নাই সাহ ।
বাঁহ-গাজক আন আন ভাষা বা অঞ্চলত মতা নাম হ'ল :-
অৰুণাচল (বাঁহচুৰি),
মণিপুৰ (উ-চয় আৰু চৈবুম),
বাংলা (কোৰিল, বাঁশবেৰুনকৰ),
ওৰিয়া (বাঁশচাগাজা),
নগালেণ্ড (বাঁশ-টংগা),
ঝাৰখণ্ড (সাংধনা),
তেলেগু (ভেদেৰু চিগৰু),
তামিল ( মুংগিল কুৰুথু),
মলয়ালম (মোলানকম্বু),
কৰ্ণাটক (কালেলে),
মাৰাঠী (কাল্কিপান),
মিজো (মাউটুৰাই),
পঞ্জাবী আৰু উৰ্দুত (বাঁশ),
কাৰ্বি (হেন-আপ, আপথোৰ) ,
ডিমাচা (মিয়াহ বাইৰে),
টাইভাষাত (ন-মান),
নেপালী ( তামা),
বাংলাদেশত (বাজচুড়),
ম্যনামাৰত (মাইট, মিয়াহেইট),
চীন ( চুন কী),
কোৰিয়া ( জুক চুন),
জাপান ( টাকেনকো'),
ভিয়েটনাম (মাংগ),
স্পেনিচ আৰু ফৰাচীত (বাম্বু),
ফিলিপাইনচত (লাবংগ, টাম্বো),
ইণ্ডোনেচিয়া (ৰেবুং) আৰু
হিন্দী ভাষাত বাঁস বোলে ৷
ইতিহাসত বাঁহ গছৰ বৰ্ণনা -
আজিৰ পৰা ৪০০০বছৰ পূৰ্বৰ পৰাই মানুহে বাঁহ-গাজ ভক্ষণ কৰি আহিছে
বাঁহ গছৰ বৰ্ণনা -
চিৰসেউজ বাঁহ গছে ধৰাক সেউজী আৰু সুন্দৰ কৰি ৰখাত চিৰকাল এক অনন্য ভূমিকা পালন কৰি আহিছে ৷ এজোপা বাঁহ গছৰ আয়ুস হ'ল ২০বছৰ ৷ সাধাৰণতে গছৰ উচ্চতা ৩৯ফুট হয়, কদাচিত কোনো অঞ্চলত সেই সীমা অতিক্ৰমো কৰা দেখা যায় ৷ গছৰ আকাৰ চিলিণ্ডাৰ দৰে ঘূৰণীয়া হয় ৷ জাতিভেদে সেই ঘেৰা এক ইঞ্চিৰ পৰা ১২ইঞ্চিলৈকে হব পাৰে ৷ বাঁহগছৰ ছালখন মিহি ৷ ফোপোলা বাঁহৰ দুই মূৰৰ গাঠিবিলাকৰ পৰা পাতল,চেপেতা আৰু মিহি পাত ওলায় ৷ গা গছৰ বৰণ সেউজীয়া, কিছু হালধীয়া বা মূগা বৰণৰ হয় ৷
প্ৰাপ্তিস্থান -
বাঁহগছৰ ঘাই বসতিস্থান হ'ল এচিয়া মহাদেশৰ ভাৰত,বাংলাদেশ, চীন, টাইৱান, জাপান, ভিয়েটনাম, ইণ্ডোনচিয়া, ম্যানমাৰ আদি দেশ ৷ জলবায়ুৰ লগত খাপ নোখোৱা বাবে বাঁহগছ কানাডা, ইউৰোপ, পশ্চিম এচিয়া আৰু এন্টাৰটিকাত ৰোপণ কৰিব পৰা নাযায় ৷
ব'টানিকেল নাম – ফাইল'স্তাচিয়াচ ইদুলিচ্(Phyllostachys edulis),বেম্বুচা ভালগাৰিচ্(Bambusa vulgaris)
জনামতে বিশ্বত বাঁহ গছৰ ১৫৭৫টা প্ৰজাতি আছে আৰু তাৰে ১১০টা প্ৰজাতিৰ বাঁহহে মানুহে খাদ্য হিচাবে ভক্ষণ কৰে ৷
বাঁহ-গাজত কি কি উপাদান থাকে ?
বাঁহগাজ হ'ল কম কেলৰি আৰু বেচি ফাইবাৰযুক্ত বনস্পতি খাদ্য ৷ ১০০গ্ৰাম বাঁহগাজত থাকে মাত্ৰ ২৭ কেলৰি উৰ্জা ৷ আন আন লাগতিয়াল উপাদানসমূহ হ'ল - কাৰ্বোহাইড্ৰেট (৫.২ গ্ৰাম), প্ৰটিন (২.৬গ্ৰাম), ফেট ( ০.৩গ্ৰাম), ডায়েটেৰী ফাইবাৰ (২.২গ্ৰাম) আৰু ক'লেষ্টেৰল হ'ল শূণ্য ৷ বাঁহ-গাজত থকা প্ৰটিনত কমেও ১৯বিধ লাগতিয়াল এমাইনো এচিড থাকে ৷
বাঁহগাজত থকা ভিটামিনসমূহ হ'ল -
বি কমপ্লেক্স গোটৰ থায়ামিন,ৰাইবোফ্লেবিন, পাইৰিডক্সিন, পেন্টথনিক এচিড; ভিটামিন - চি, ভিটামিন - এ, ভিটামিন- ই আৰু ভিটামিন-কে ৷ ইলেকট্ৰলাইট – প’টেচিয়াম (৫৩৩মিলিগ্ৰাম), চ'ডিয়াম (৪ মিলিগ্ৰাম) ৷ মিনাৰেলবিলাক হ'ল- কেলচিয়াম, ক'পাৰ, আইৰণ, মেগনেচিয়াম, মেংগানিজ, ফচফ'ৰাচ, জিংক আৰু চেলেনিয়াম ৷ ফাইটো-নিউট্ৰিয়েন্ট : বিটা-কেৰটিন ৷
টেক্সিফাইলিন কি ?
কেঁচা / তাজা বাঁহ-গাজত টেক্সিফাইলিন (Taxiphylline )নামৰ এবিধ প্ৰাকৃতিক বিষাক্ত দ্ৰব্য (Cyanogenic glycoside ) থাকে ৷ কুমলীয়াৰ তুলনাত পূৰঠ বাঁহ-গাজত টেক্সিফাইলিন বেচিকৈ থাকে ৷জাতিভেদে এই টেক্সিফাইলিনৰ উপস্থিতি কম-বেচি হব পাৰে ৷ ভাল কথাটো হ'ল গৰম পানীৰে ধুলে বা সিজালে এই বিষাক্ত দ্ৰব্য বিনষ্ট হয়৷ এই চাইনাইডৰ উপস্থিতিয়ে দেহৰ কোষৰ নিশ্বাস-প্ৰশ্বাসত বাধা ওপজাব পাৰে ৷
বাঁহ-গাজ খাবলৈ কি দৰে প্ৰস্তুত কৰা হয় ?
অঞ্চলভেদে, দেশভেদে বাঁহগাজ খোৱাৰ প্ৰস্ততিকৰণ পদ্ধতি ভিন্ন ভিন্ন ৷ অসমত 
বাঁহ-গাজ স্বাস্থ্যৰ বাবে কিয় উপযোগী ?
(১) মেদবহুলতা কমোৱাত সহায়ক:
১০০গ্ৰাম বাঁহগাজত থাকে ৮গ্ৰাম ডায়েটেৰী ফাইবাৰ ৷ ফাইবাৰ থকাৰ ফলত কলেষ্টেৰল কমাত সহায়ক হয় ৷ সোনকলে উদৰ পূৰ্ণ হোৱাৰ ভাৱ আহে ৷ বাঁহ-গাজত চুগাৰ, কাৰ্বহাইড্ৰেট আৰু কেলৰি কম থকাত ওজন কমোৱাত সহায়ক হয় ৷
(২) ৰক্তচাপ কমোৱাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা :
বাঁহ-গাজত থকা প'টেচিয়ামে ৰক্তচাপ নিয়ন্ত্ৰণত ৰখাত সহায় কৰে ৷
(৩) কৰ্কটৰোগৰ প্ৰতিৰোধত ভূমিকা :
গবেষণামূলক অনুসন্ধানত গম পোৱা গৈছে যে বাঁহ-গাজত থকা ফাইটোষ্টেৰল নামৰ তত্বই কেঞ্চাৰ প্ৰতিৰোধক হিচাবে কাম কৰে ৷ ক'লোনৰ কেঞ্চাৰ প্ৰতিৰোধ কৰে ৷
(৪) শৰীৰৰ ইমিউনিটি বঢ়োৱাত সহায়ক :
বাঁহ- গাজত থকা এন্টিঅক্সিডেন্ট,মিনাৰেল, ভিটামিন আৰু ট্ৰেচ এলিমেন্টৰ বাবে ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা বঢ়া পৰিলক্ষিত হয় ৷
(৫) পাকপ্ৰণালীৰ উপকাৰিতা :
ভোক লগাত সহায়ক, হজম ক্ৰিয়াত সহায় কৰে,ডায়েৰিয়া ভাল কৰে, শৌচৰ পৰিমাণ বূদ্ধি কৰি কৌষ্ঠৰোগ আতৰায় ৷ পিত্তৰ বিষৰ উপশম ঘটায় ৷পেলুৰ চিকিৎসাত, পেটৰ পুৰণি ৰোগৰ চিকিৎসাত বাঁহ-গাজ ব্যৱহৃতহৈ আহিছে ৷
(৬) মহিলাৰ ঋতুস্ৰাৱৰ সমস্যা (বিষ) আৰু প্ৰসৱত বিলম্বত বাঁহ-গাজ উপযোগী ৷
(৭) নিয়মীয়া বাঁহ-গাজ খাওঁতাৰ অপকাৰী ক'লেষ্টেৰল বিলাক কমে ৷ গতিকে হৃদৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰে ৷
(৮) এন্টিইনফ্লেমেটৰী আৰু বিষহাৰক গুণৰ বাবে বাঁহ-গাজ কটা-চিঙা, খহু,ঘাত আদিত বাহ্যিক প্ৰয়োগ কৰি যোগাত্মক ফলাফল দেখা গৈছে ৷
(৯) বাঁহ-গাজৰ এন্টিভাইৰেল ক্ৰিয়া - মিজলচৰ চিকিৎসাত বাঁহ-গাজৰ চুপ খোৱাই ৰোগীয়ে কম সময়তে আৰোগ্য লভা দেখা গৈছে ৷ অসমৰ বিভিন্ন ঘৰত এতিয়াও আই (বসন্ত) ওলোৱাৰ পঞ্চম দিনত শুকনি হিচাপে শুকান খৰিছা -মাগুৰ মাছৰ আঞ্জা দিয়া হয়।
(১০) বিষহাৰক গুণৰ বাবে বাঁহ-গাজ বাত বিষৰ চিকিৎসাত উপযোগী ৷
(১১) বৃশ্চিক আৰু সৰ্প দংশণৰ আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসাত বাঁহ-গাজৰ প্ৰয়োগ হৈ আহিছে ৷বৰলে বিন্ধা, বিছাই ডকা আদিটো বাঁহগাজ প্ৰয়োগ কৰি উপশম ঘটোৱা হয় ৷
(১২) আয়ুৰ্বেদিক চিকিৎসকসকলে হাঁপানী আৰু আন শ্বাসজনিত বক্ষ ৰোগৰ চিকিৎসাত বাঁহ-গাজ ব্যৱহাৰ কৰে ৷
(১৩) চুলি সৰাৰ চিকিৎসাতো বাঁহ-গাজ উপযোগী৷
(১৪) কেতিয়াবা সৰু সৰু ল’ৰা ছোৱালীৰ শৌচদ্বাৰেদি (বিশেষকৈ গ্ৰাম্যাঞ্চলত) জোক সোমাই যায় । তেতিয়া অলপমান খৰিচা খুৱাই দিলে জোক বাহিৰলৈ ওলাই আহে । হাল বাওতে গৰুৰ নাভিত জোক সোমালে খৰিচা খুৱালে জোক এৰাই বাহিৰ হয় ৷
বাঁহ-গাজ খোৱাত কোনে সতৰ্কতা লব লাগে ?
গতিকে ওপৰৰ আলোচনাৰ পৰা গম পোৱা গ'ল যে বাঁহ-গাজ খালে পুৰণি ৰোগ বাঢ়িব, চুলি সৰিব, বাত বিষ হব, উচ্চ ৰক্তচাপ হব আদি ভুল ধাৰণাৰ কোনো বৈজ্ঞানিক ভিত্তি নাই ৷ বাঁহ-গাজ খাই এলাৰ্জি হোৱা অতি দূৰ্লভ ৷ স্তনপান কৰাই থকা মাতৃয়েও বাঁহগাজ নিৰ্ভয়ে খাব পাৰে ৷
কেঁচাকৈ গৰম পানীৰে নোধোৱাকৈ বাঁহ-গাজ কেতিয়াও সেৱন কৰিব নালাগে ৷
গৰল, থাইৰয়ডৰ টিউমাৰ আৰু হাইপোথাইৰইডৰ ৰোগীয়ে বাঁহ-গাজ নোখোৱাটোৱেই মংগলজনক ৷
বাঁহ-গাজ বিশ্বৰ বজাৰত কি দৰে উপলব্ধ ?
কেঁচা বাকলি থকা বাঁহগাজ অসমৰ হাটসমূহত প্ৰায় বিক্ৰী হোৱা বেচ দেখা যায়
• মোৰ এই লেখাটোত যিসকল সদাশয় পাঠকে নতুন তথ্য সংযোগ কৰিলে তেখেতসকললৈ অশেষ ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰিলোঁ ৷
লেখক: ডা০ ভূপেন শইকীয়া